Kiedy zachowanie psa możemy nazwać nietypowym?

Co on wyprawia? Mój pies chyba zwariował! - przychodzi nam do głowy. Nietypowe zachowania psów mogą właściciela zbić z tropu. Czasem jednak takie psie wariacje są czymś więcej: są symptomem.

Typowe czy nietypowe?

Aby umieć odpowiedzieć na pytanie, musimy dokładnie wiedzieć, jakie zachowania mieszczą się w typowym repertuarze psich zachowań. Informacje na ten temat znajdziemy w etogramie, czyli w zbiorze wszystkich zachowań danego gatunku prezentowanych w jego naturalnym środowisku. Psi etogram pokazuje nam zachowania psów związane w interakcjami społecznymi, mową ciała, jedzeniem i piciem, spaniem, pielęgnacją, zabawą i rozmnażaniem. Oczywiście powstaje pytanie jak zachowania ze wspomnianego etogramu mają się do zachowania naszych psów domowych, które przecież nie żyją w swoim naturalnym środowisku: mieszkają w naszych domach, śpią w naszych łóżkach, jedzą suchą karmę i załatwiają się wtedy, kiedy im to umożliwimy wychodząc z nimi na spacer. Badania pokazały jednak, że psy domowe wykazują te same zachowania co ich dziko żyjący krewni. Inne eksperymenty dowiodły, że nawet jeśli psy nie mają możliwości prezentowania niektórych zachowań z etogramu, zaczynają je przejawiać jeśli tylko da się im taką możliwość.

Rozważając, czy zachowanie naszego czworonoga można zakwalifikować jako nietypowe, należy wziąć pod uwagę kilka kwestii. Najważniejszą z nich jest to, czy dane zachowanie jest charakterystyczne dla wszystkich psowatych, czyli czy znajduje się w psim etogramie. Musimy wiedzieć również, ile razy takie zachowanie już się pojawiło, jak często nasz pies je prezentuje i jaki jest jego kontekst, czyli w jakiej sytuacji nasz pies zachowuje się w niepokojący sposób. Jak ocena takiego zachowania wygląda w praktyce?

Psia codzienność

Jedzenie znajduje się w repertuarze naturalnych dla psa zachowań, jeśli jednak nasz pies wykazuje długotrwały brak apetytu lub jest ciągle głodny, powinno nas to zaalarmować. Równie niepokojące co niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia psa, jest zjadanie przedmiotów, które się do jedzenia nie nadają, na przykład kamieni czy naszych skarpetek. Podobnie sprawa ma się z kopaniem – psy od zawsze zakopują jedzenie lub ryją w ziemi podczas eksploracji terenu, jednak gdy uporczywie próbują grzebać w metalu czy betonie, co doprowadza do uszkodzeń ciała, mamy do czynienia z zachowaniem nietypowym. W ten sam sposób rozpatrujemy kwestie związane z pielęgnacją ciała – zazwyczaj psy poświęcają pielęgnacji sierści od 10 do 30 minut dziennie. Jeżeli jednak przez dłuższy czas nie poświęcają okrywie włosowej jakiejkolwiek uwagi lub wręcz przeciwnie, wylizują się aż do powstawania na ciele trudno gojących się ran, z pewnością mamy do czynienia z zachowaniem nietypowym. Dla terapeuty zachowań ważne będzie również to, czy nasz pies podkopuje się pod wannę jedynie w Sylwestra, gdy słyszy huk petard i sztucznych ogni, czy też robi to prawie każdego dnia. Czy wylizuje się jedynie gdy jesteśmy w pracy, czy też w obecności innych domowników? A może odkąd zamieszkał z nami nowy członek rodziny?

Oczywiście sprawa z klasyfikacją danego zachowania jest dużo prostsza, jeśli dotyczy aktywności, która nie znajduje się w psim etogramie (na przykład chodzenie na przednich łapach) – wówczas od razu zyskujemy pewność, że mamy do czynienia z sytuacją nietypową.

Reasumując, aby określić, czy dane zachowanie jest nietypowe, musimy wiedzieć jakie elementy behawioru stanowią odwieczną część psiej natury, jak często psy przejawiają je w naturalnych warunkach i jak długo trwa prezentacja danego zachowania kiedy już się ono pojawi. Następnie musimy przeanalizować zachowanie naszego czworonoga pod kątem wszystkich wyżej wymienionych aspektów i jeśli dojdziemy do wniosku, że nasz pies od dłuższego czasu nie zachowuje się w naturalny dla jego gatunku sposób, a zachowanie to jest niebezpieczne dla jego zdrowia psychicznego bądź fizycznego, skontaktujmy się ze specjalistą, który pomoże naszemu pupilowi powrócić do utraconej równowagi.