Irytuje nas konieczność prowadzenia psa na smyczy w parku, sprzątania po nim, zakładania kagańca podczas przejazdu komunikacją miejską. Mamy często wrażenie, że szczegółowość przepisów regulujących nasze życie jest przytłaczająca, nie pozwala nam cieszyć się swobodą. Po cichu zazdrościmy naszym przodkom, że nie mieli takiego biurokratycznego gorsetu utrudniającego codzienne funkcjonowanie. Zobaczmy zatem jak przestawiała się psia sprawa w Królestwie Polskim, czyli w Polsce pod zaborem rosyjskim w XIX wieku.
W ustawie „Przepisy o polowaniu” z 1871 w rozdziale IV uregulowano ogólne powinności właścicieli psów na terenie wszystkich guberni Królestwa Polskiego.
O psach
§ 30 Psy dzielą się: na zwyczajne i myśliwskie.
§ 31 Każdy pies tak zwyczajny, jak i myśliwski winien mieć swojego pana, który za niego odpowiada
§ 32 Psy zwyczajne jako to: podwórzowe, łańcuchowe, owczarskie i pokojowe nie inaczej powinny być wypuszczane w pole i do lasów jak na sznurku albo z przywiązanymi do szyi klockami, długimi na 2 ½ stopy, grubymi na 2 ½ cala, a to dla przeszkodzenia im w tropieniu i gonieniu zwierzyny.
§ 33 Psy zwyczajne bez sznurka i bez klocków po polach i lasach biegające, również jak koty, mogą być bezkarnie zabijanie.
§ 34 Dla psów strzegących stada, klocek może być zastąpiony przez długi sznur u szyi uwiązany.
§ 35 Za psy myśliwskie należy uważać: ogary, charty, wyżły, taksy i w ogóle psy wyuczone i używane do polowania.
§ 36 Z liczby pomienionych gatunków na charty i ogary, równie jak na ich przychówki rasy mieszanej, ustanawia się opłata: od każdego charta po rubli 15, a od każdego ogara po rubli 5 rocznie.
Uwaga! Szczenięta, niezdatne do polowania, nie podlegają opłacie.
§ 37 Ażeby uzyskać prawo trzymania chartów i ogarów za ustanowioną od nich opłatą, właściciele tych-że obowiązani będą podawać coroczne deklaracje do właściwej władzy powiatowej z oznaczeniem ich ilości dn. 1-go Września.
§ 38 Opłaty wyżej wskazane mają być wnoszone do kas okręgowych za pokwitowaniami na ten cel ustanowionymi, które służyć mają za dowód prawny na trzymanie psów pomienionych.
§ 39 Straży leśnej w lasach rządowych, miejskich i instytutowych tudzież osobom w tych-że lasach zamieszkałym bezwarunkowo zabrania się trzymać charty i ogary.
§ 40 Podczas polowania charty i ogary powinny być nie inaczej jak na smyczy, z której mogą być spuszczone dopiero w chwili pogoni zwierza z rozkazu myśliwego
§ 41 Psy myśliwskie z wyjątkiem wyżłów, biegające po polach i lasach bez właściciela, mogą być zatrzymywane i oddawane właścicielom za wynagrodzeniem nie wyższym jak rubli 3.1/
Były to przepisy ogólne. Władze większych miast starały się bardziej precyzyjnie określić obowiązki właścicieli czworonogów.
W styczniu 1880 roku jenerał – gubernator Warszawy postanowił, że
„wszystkie większe psy, bez wyjątku, w ciągu całego roku, powinny być zaopatrzone w kagańce, nie wyłączając psów, znajdujących się przy bramach lub przed sklepami, aptekami, magazynami i na chodnikach, jako też myśliwskich wyżłów, psów ze znaczkami na szyi oraz idących przy swoich panach; tylko psy, prowadzone na sznurkach lub łańcuszkach, mogą być wolne od noszenia kagańców. Wszystkie złe psy powinny być trzymane na łańcuchach, i przy zachowaniu tego warunku mogą być bez kagańców.
Wszystkie psy znajdujące się na ulicy bez kagańców, chociażby zaopatrzone były znaczkami na szyi, mają być uprzątane przez czyścicieli, zabierane na ścierwisko, gdzie należy z niemi postąpić, stosownie do przepisów względem psów łapanych bez znaczków.
Bezwarunkowo zabrania się wpuszczania do ogrodów publicznych, psów bez wyjątku, chociażby prowadzonych na sznurku lub niesionych na rękach.”
Minęły dwa miesiące i warszawscy miłośnicy psów musieli zapoznać się z kolejnym aktem prawnym, który z ogromną pedanterią regulował ich obowiązki.
Wyciąg z przepisów zatwierdzonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 Marca 1880 roku Nr numer 1990 o utrzymaniu psów w Warszawie postanawiał:
1. Wszyscy stali i czasowi mieszkańcy m. Warszawy nie wyłączając zamieszkałych na przedmieściach, obowiązani są od każdego utrzymywanego psa, bez różnicy rassy uiszczać opłatę w ilości jednego rubla rocznie.
Uwaga! Przyjezdni podlegają tej opłacie tylko w razie pozostawania w mieście dłużej niż jeden miesiąc.
2. Na dowód wniesienia opłaty za prawo utrzymywania psów, Kassa miejska wydawać będzie właścicielowi psa kwit wycięty z księgi sznurowej i znak blaszany, na którym będzie oznaczony rok i numer bieżący znaku. Kształt i kolor znaków zmieniany będzie corocznie. Znaki winny być zawieszone na szyi psa z przymocowanie do trwałej obroży, aby niełatwo się zdejmowały i nie mogły być zrywane bez uszkodzenia.
3. W razie uronienia znaku, właściciel psa obowiązany jest zaopatrzyć go w inny, za wniesieniem powtórnej na rzecz Kassy miejskiej opłaty.
Uwaga. Na przekonanych o podrabianie i zrywanie znaków wymierzane będą kary na zasadzie ogólnych przepisów.
4. Opłata za prawo utrzymania psów pobieraną będzie corocznie w m. Marcu. Za psy nabyte oraz szczenięta przybyłe po tym terminie, opłata w wysokości ustanowionej może być wnoszona w każdym czasie.
5. Utrzymujący w mieście jednego lub kilku psów obowiązani są meldować o tem i uiścić w kassie miejskiej opłatę w wysokości ustanowionej. Za nieuiszczenie w właściwym terminie należnej opłaty, winni pociągani będą do kary, na rzecz kassy miejskiej, w ilości dwa razy większej niż opłata ustanowiona - w razie za nieuiszczenia jej policya uprzątnięcie psa rozporządzi.
6. Kto na zapytanie właściwego urzędnika, zaprze się posiadanego i utrzymywanego przez siebie psa, jako też, ktoby zawiesił psu znaczek, którego w kassie miejskiej ustanowionym porządkiem nie nabył, podlega karze na rzecz kassy miejskiej w ilości wyrównywającej podwójnej rocznej opłacie z obowiązkiem zapłacenia zwykłego podatku.
7. Właściciele lub rządcy domów obowiązani są sporządzać w miesiącu Styczniu na blankietach dostarczonych przez magistrat wykazy wszystkich lokatorów, którzy w domu psy utrzymują, następnie zaś w ciągu roku, po upływie każdego miesiąca, meldować Magistratowi o lokatorach, wykazami ogólnemi nie objętych, którzy nabyli psy, a to pod odpowiedzialnością zapłacenia tak podatku jako też i kasy za każdego utajonego psa.
8. Wrazie powzięcia wiadomości o znajdowaniu się w domu psa, od którego opłata nie została wniesiona, Magistrat zgłosi się z policją miejską, w celu sprawdzenia i wyprowadzenia śledztwa przez Komisarza Cyrkułowego.
9. Właściciel psa schwytanego ma prawo żądać jego zwrotu w ciągu trzech dni, w razie zaś nie zameldowania w tym terminie takiego żądania pies będzie zniszczony.
10. Pies schwytany winien być zwrócony właścicielowi wtenczas, gdy żądający zwrotu tytuł swój na posiadanie psa udowodni znaczkiem i kwitem kassy miejskiej na uiszczoną opłatę i świadectwem właściciela domu co do tożsamości osoby, która psa utraciła.
11. Właściciel, który żąda zwrotu schwytanego psa, obowiązany jest w każdym razie zapłacić czyścicielowi za żywienie kop. 50.
13. Magistrat sprawdza przestawiane przez właścicieli domów wykazy osób utrzymujących psów z rejestrem poborowym opłaty miejskiej za prawo utrzymania takowych, wymierza kary, w wysokości ustanowionej na osoby, które w czasie właściwym opłaty nie uiściły, wreszcie przez pośrednictwo służby miejskiej wykonawczej, zarządza ściągnięcie kar zaległych w drodze egzekucji administracyjnej, porządkiem wskazanym w przepisach o prowadzeniu egzekucji, postanowieniem b. rady Administracyjnej z dnia 19 (31) Lipca 1857 zatwierdzonych.
A my narzekamy na biurokrację!!!
ŹRÓDŁA: Przepisy o polowaniu w Guberniach Królestwa Polskiego z Najwyższego pozwolenia dnia 17 Lipca 1871 roku w: Kalendarz Informacyjny Guberni Radomskiej na rok 1903, Radom 1903 , s. 93; Matûškin, N., Treściwy zbiór przepisów policyjnych, administracyjnych i sądowych dla właścicieli domów i mieszkańców m. Warszawy, z dołączeniem taryfy domów i adresów znaczniejszych firm handlowych i przemysłowych, Warszawa 1883, s 173; http://www.polona.pl;
