Historie

Liryczna strona kociej natury Edyta Żyrek

Obecność kota na literackich salonach obserwowana jest co najmniej od kilku stuleci.  Zwierzę to inspirowało już bowiem zarówno twórców renesansowych, jak i romantyków. Przebojem wdarło się także na karty poezji współczesnej. To jednak – jak się wydaje – jeszcze nie koniec jego literackiej kariery.



Źródło: Shutterstock

O kocie w poezji powiedziano już wiele. Zwierzę to przez lata fascynowało artystów wielu dziedzin, którzy – w zależności od epoki, w jakiej tworzyli – przyznawali mu różnorakie funkcje i w odmienny sposób interpretowali jego naturę. I choć powszechnie literackie koty znane są głównie z poezji dla dzieci, warto zaznaczyć, że pisywały o nich także największe pióra poszczególnych epok.

Kot umoralniający

Najsłynniejszym dziełem Jana Kochanowskiego, w którym czarnoleski poeta wspomina o kocie, jest fraszka Nagrobek Kotowi, przestrzegająca przed nadmierną zuchwałością. Dwa wieki później zwierzę to do swych utworów wprowadził także Ignacy Krasicki, pisząc o nim chociażby w poemacie heroikomicznym Myszeidos pieśni X, a także w bajce Mysz i kot. Podobnie uczynił też inny oświeceniowy autor – Stanisław Trembecki –  autor bajki Myszka, kot i kogut.

Kot XIX-wieczny

Romantycy równie chętnie odwoływali się w swej poezji do motywu kota, czynili to jednak z innych przyczyn, aniżeli autorzy wcześniejszych epok. Przede wszystkim romantyczny kot stracił już swą umoralniającą funkcję. Prym w tworzeniu liryków, w których pojawiało się to zwierzę, wiedli – jak się wydaje – romantycy angielscy. W tym kontekście warto wymienić chociażby Williama Wordswortha i jego słynny utwór The Kitten and the Falling Leaves, czy też przedstawiciela drugiej generacji romantycznej, Johna Keatsa, autora wiersza Do kota pani Reynolds, traktującego o problematyce starości.

Kot modernistyczny

Musical "Koty" to jeden z najczęściej granych musicali na świecie. Źródło: FORUM / Michael le Poer Trench / ARENA PAL

Koty z końca XIX i początku XX wieku także są silnie naznaczone charakterem epoki, w której zostały powołane do literackiego życia.  Z tego okresu pochodzą dwa sławne liryczne portrety tych zwierząt, powstałe pod piórem autorów języka francuskiego: mowa tu o Kocie Charlesa Baudelaire’a oraz o Kocie Guillaume’a Apollinaire’a.

Kot współczesny

Wśród XX-wiecznych kotów do historii przejdą na pewno bohaterowie zbioru wierszy T.S. Eliota pt. Old Possum's Book of Practical Cats, na podstawie którego zrealizowany został  sławny musical Koty. Warto dodać, że temat kota bliski był także polskim twórcom. Wśród najpopularniejszych wierszy wymienia się Kota w pustym mieszkaniu Wisławy Szymborskiej, Kota Maurycego Julii Hartwig czy też Czarnego kota Józefa Barana.

Wróć do cyklu