Zęby u psów, podobnie jak u ludzi, wykształcają się stopniowo. Szczenię rodzi się bez ząbków, które stopniowo wyrastają - najpierw mleczaki, potem stałe. Często zęby dają nam informację o zdrowie i wieku psa.
Szczenięta rodzą się bezzębne. Dopiero około trzeciego, czwartego tygodnia życia psa stopniowo zaczynają wyrzynać się siekacze (cęgi, średniaki, okrajki), a około piątego, szóstego tygodnia zaczynają wyrastać kły. Praktycznie pies, który skończył osiem-dziesięć tygodni ma już wszystkie zęby mleczne wraz z przedtrzonowcami. Sześć siekaczy w szczęce i żuchwie, tj. dwanaście zębów. Po dwa kły w szczęce i żuchwie, czyli cztery zęby. Oraz po sześć przedtrzonowców z szczęce i żuchwie, czyli kolejne dwanaście zębów. W sumie daje to 28 zębów mlecznych.
Już w trzecim, czwartym miesiącu życia psa można zauważyć pierwsze starte zęby mleczne. Miesiąc później zaczyna się wymiana zębów mlecznych na stałe. Wypadanie mleczaków i wzrost stałych zębów rozpoczyna się od siekaczy. Wymiana kłów i przedtrzonowców przypada na szósty, siódmy miesiąc życia szczenięcia.
Zębów stałych pies ma więcej, bo aż czterdzieści dwa. W żuchwie i szczęce po dwanaście siekaczy, cztery kły, szesnaście przedtrzonowców, w szczęce cztery trzonowce i sześć trzonowców w żuchwie .
Zęby u psa często dostarczają nam informacji na temat jego wieku oraz kondycji zdrowotnej. Podobnie jak u ludzi, zęby psa rozwijają się stopniowo – szczeniaki posiadają tzw. mleczne, które – po czasie – przekształcają się w zęby stałe. Odpowiednia wiedza dotycząca zębów psa pozwala na dbanie o ich prawidłowy rozwój, higienę i zdrowie.
Czy psy mają zęby mleczaki? Oczywiście, a proces ich pojawiania się i wypadania jest bardzo zbliżony do tego, który możemy zaobserwować u małych dzieci. Szczeniak przychodząc na świat rodzi się bezzębny – w początkowej fazie swojego wzrostu żywi się głównie mlekiem matki, dlatego nie potrzebuje zębów, by rozgryzać swój pokarm. Mleczaki u psów pojawiają się ok. 4-6 tygodnia życia i charakteryzują się ostrością – ząbki przypominają ostre igiełki, o których sile może przekonać się każdy świeżo upieczony właściciel szczeniaczka. W jakiej kolejności zęby mleczne pojawiają się u szczeniąt? Pierwsze wyżynają się siekacze - cęgi, średniaki, okrajki (ok.4 tygodnia), następnie (w 5., 6. tygodniu) kły, co daje razem 28 zębów mlecznych (12 i 12 zębów na szczęce i żuchwie plus po 2 kły na szczęce i żuchwie).
Wymiana zębów u psów ma miejsce jeszcze przed ukończeniem przez niego pierwszego roku życia. Proces ten trwa kilka miesięcy – w tym czasie możemy zaobserwować dziurki w dziąśle naszego zwierzaka lub ząbki pozostawione na podłodze albo przy misce. Czasami szczeniaczki połykają swoje zęby mleczne (podobnie jak dzieje się to u ludzi) – wówczas bez obserwacji nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy proces wymiany zębów już się rozpoczął. Nie musimy się tym martwić – ząb usunie się z organizmu samoistnie, nie powinno nas przerażać także lekkie krwawienie. Jednak obserwacja procesu wymiany zębów jest konieczna. Główną tego przyczyną jest kontrola, czy nowe zęby wyrastają właściwie. Niekiedy zdarza się, że mleczak jeszcze nie wypadł, a obok niego wyrasta już nowy, stały ząb. To dla nas sygnał, że wymiana zębów nie przebiega prawidłowo, a my musimy udać się z naszym zwierzakiem do weterynarza. Lekarz najpewniej usunie mleczaka zapewniając miejsce nowemu, pojawiającemu się zębowi. Pies ośmiomiesięczny powinien mieć już komplet zębów stałych.
Pies, który przeszedł już okres wypadania zębów mlecznych i wyżynania się zębów stałych posiada ich nieco więcej niż szczeniak, mianowicie 22 w żuchwie i 20 w szczęce. Należy pamiętać o tym, że ich liczba może się różnić w zależności od rasy naszego zwierzaka. Każdy z zębów stałych składa się z korony, szyjki zęba oraz korzenia. Umiejscowione są one pojedynczymi rzędami w szczęce oraz w żuchwie. Z tyłu znajdują się trzonowce, przed nimi zęby zwane przedtrzonowcami. Na przedzie zlokalizować można siekacze, które oddzielone są od siebie kłami.
Gdy przyjrzymy się zębom z profilu, możemy zauważyć wzór zębowy zależny od tego, na jakim etapie wzrostu zębów jest nasz pies:
Razem: 28
Razem: 48
Zgryz u psa kształtuje się w czasie jego wzrostu, dlatego już od początku należy obserwować proces wymiany zębów mlecznych na stałe, ich ulokowanie i wzrastanie. W czasie wzrostu mogą ujawniać się poszczególne wady genetyczne, które wpływają na kształt żuchwy i uzębienia. Prawidłowym zgryzem jest tzw. zgryz nożycowy. Możemy stwierdzić go obserwując, czy siekacze szczęki są wysunięte przed siekacze żuchwy w taki sposób, że siekacze stykają się ze sobą. Tego rodzaju układ zgryzu zaobserwować możemy w momencie, w którym szczęka psa jest zamknięta. Prawidłowość zgryzu może stwierdzić weterynarz w trakcie rutynowej kontroli. Jest to ważne przede wszystkim dlatego, ponieważ już po etapie wymiany zębów mlecznych na stałe możemy wdrożyć odpowiednie sposoby leczenia. Należy mieć na uwadze, że niewłaściwy zgryz wpływa zarówno na kondycję zdrowotną naszego psa, jak i na jego codzienny komfort (np. w trakcie jedzenia czy zabawy). Nieprawidłowym zgryzem określa się najczęściej przodozgryz lub tyłozgryz – niekiedy za nieprawidłowy, a z pewnością niewygodny – traktuje się tzw. zęby cęgowe, które charakteryzują się tym, że stykają się idealnie końcami. Jest to problematyczne w sytuacji przyjmowania pokarmu.
Znając wszystkie etapy rozwoju zębów psa możemy stwierdzić, na podstawie obserwacji, w jakim wieku się znajduje. Stopniowe ścieranie się zębów przebiega fazami, które są charakterystyczne do etapu życia zwierzęcia. Wiek określić możemy na podstawie ścierania się karbików i zmianach w wyglądzie rejestrów zębów stałych:
WIEK PSA |
ZMIANY W UZĘBIENIU
|
1,5 roku
|
starte karbiki na cęgach żuchwy |
2,5 roku
|
starte karbiki na średniakach żuchwy |
3,5 roku
|
starte karbiki na cęgach szczęki |
4,5 roku
|
starte karbiki na średniakach szczęki |
5,5 roku
|
starte karbiki na okrajkach żuchwy |
6 lat
|
starte karbiki na okrajkach szczęki |
7 lat
|
starta powierzchnia trąca siekaczy, staje się owalne |
8 lat
|
początek ścierania się kłów |
9 lat
|
siekacze wysuwają się do przodu |
10 lat
|
pierwsze ubytki siekaczy (cęg) |
11 lat
|
ubytki siekaczy (średniaków) |
12 lat
|
ubytki siekaczy (okrajków) |
Większe ubytki oznaczają, że pies jest starszy. Należy pamiętać również o tym, że zmiany w uzębieniu mogą wynikać z urazów mechanicznych lub żywieniowych (zbyt twarda karma), wypadków czy chorób. We wszystkich niepokojących przypadkach warto skontaktować się z weterynarzem.
Zęby przez cały okres życia psa stopniowo wymagają coraz częstszych obserwacji. Podobnie jak w przypadku ludzi, wraz ze starzeniem się psa możemy dostrzec w jego jamie ustnej znaczne ubytki. Dlatego istotny jest stały przegląd weterynaryjny – wypadanie zębów może mieć związek zarówno z nagromadzeniem się kamienia nazębnego i osłabieniem zęba, jak również chorobami dziąseł lub tzw. parodontozą. Są to dolegliwości niezwykle dokuczliwe dla zwierząt, dlatego warto zatroszczyć się o odpowiednią profilaktykę ich uzębienia
Do najczęstszych chorób zębów u psów należą – zapalenie dziąseł, parodontoza i powikłania związane z nagromadzonym kamieniem nazębnym.
Od początku życia naszego psa warto szczególną troską obejmować kondycję jego uzębienia. Warto zorientować się, które karmy dla psów posiadają właściwości pozytywnie wpływające na jego zęby. Wskazówek szukać można również u weterynarzy – zależnie od wyniku oglądu zębów naszego zwierzaka może on doradzić odpowiednie działania profilaktyczne, pasty, kremy czy szczoteczki przeznaczone bezpośrednio do dbania o uzębienie psów. Choć kwestie związane z higieną uzębienia są często pomijane przez właścicieli czworonogów, nie należy zapominać o tym, że kondycja zębów bardzo często – podobnie jak u ludzi – wpływa na zdrowie całego organizmu.