Rola fosforu w żywieniu psa

Fosfor, obok wapnia, pełni podstawą rolę w utrzymaniu podstawowych funkcji organizmu. Jego ilość w diecie musi być proporcjonalna do zawartości wapnia - w przeciwnym wypadku może dojść m.in. do demineralizacji kości. 

Źródło: Zoonar/Thinkstock

Fosfor jest obecny niemal w całym organizmie. Pierwiastek ten, obok wapnia, jest podstawowym składnikiem budulcowym kości. Pula fosforu zmagazynowana w kościach stanowi około 85%. Fosfor występuje w organizmach psów w ilości do 6g/kg masy ciała. Jest składnikiem związków wysokoenergetycznych, których hydroliza uwalnia energię dla funkcjonowania każdej komórki, a reszta fosforanowa wchodzi w skład kwasów nukleinowych, lecytyny, błon komórkowych oraz elementów morfotycznych krwi. Dodatkowo, ilość tego składnika w płynie wewnątrzkomórkowym odgrywa istotną rolę w nawodnieniu komórek. Bardzo istotną rolę odgrywa fosfor w utlenianiu i metabolizowaniu węglowodanów. W wielu reakcjach jest antagonistą wapnia, a także wiele witamin należących do grupy B jest aktywowana po dołączeniu do nich fosforanu.

Niedobory fosforu praktycznie u psów nie występują, natomiast jeżeli już powstaną, przyczyniają się do zmniejszenia zawartości tego pierwiastka w tkankach, przez co zmniejsza się ilość fosforu w kościach.

Czynniki, które zmniejszają wchłanianie fosforu są takie same, jak te które oddziałują na jony wapnia: głównie fitozwiązki oraz jony żelaza. Dodatkowo, w przypadku nieprawidłowego stosunku wapnia i fosforu w diecie, zmniejsza się także ilość wchłoniętego fosforu: przy stosunku 1,8:1 wchłanianie fosforu jest na poziomie 70%, a przy stosunku 4:1 tylko 50%.

W przypadku fosforu problemem może być źródło jego pochodzenia. W produktach roślinnych fosfor występują jako fityniany, czyli estry inozytolu i kwasu fosforowego oraz ich soli sodowych, wapniowych i magnezowych. Uwolnienie fosforu z takich połączeń jest wyjątkowo trudne dla organizmu psa – w jego przewodzie pokarmowym nie stwierdza się aktywności fitazy, enzymu hydrolizującego fityniany. Z tego też powodu uważa się, że w żywieniu psów nie powinna być stosowana owsianka, ponieważ po jej spożyciu zmniejsza się ilość dostępnego wapnia i fosforu (wyjściem jest przygotowywanie owsianki na bazie mleka, a nie wody). Obecność dużej ilości fitynianów w surowcach pochodzenia roślinnego, głównie w zbożach, jest argumentem przeciwko stosowaniu w żywieniu psów dużej ilości zbóż. Głównym i najlepszym źródłem fosforu dla psa jest mięso i produkty mięsne. Stosunek wapnia do fosforu w takich produktach wynosi 1:20.   

O ile w przypadku żywienia psów nie stwierdza się problemów z niedoborami fosforu, to dużym problemem staje się nadmiar tego pierwiastka w diecie. Częstym składnikiem diety psa, niestety, stają wyroby mięsne garmażeryjne (np. wędliny), przekąski i inne przetworzone produkty mięsne, w których znajdują się fosforany organiczne (trifosforany, polifosforany), dodawane tam jako czynniki poprawiające właściwości reologiczne gotowego wyrobu. Nadmiar fosforu doprowadza do utraty masy ciała na skutek ograniczonego jelitowego wchłaniania wapnia oraz zaburza wewnątrzustrojową równowagę między wapniem a fosforem.

Czytaj też:
Zapotrzebowanie psów na białko
Zdrowa dieta dla szczeniaka