Postępowanie dietetyczne i dietoprofilaktyczne w żywieniu psów z kamicą nerkową

W problemach z psimi nerkami dieta może być zarówno przyczyną, jak i lekarstwem na kłopoty. Właściwie dopasowana dieta, bogata w składniki i obfitująca w płyny może cofnąć lub zahamować rozwijającą się chorobę nerek.

Źródło: Shutterstock

Czynnikiem, który może być zarówno przyczyną, jak i metodą zapobiegania powstawania kamieni w nerkach jest dieta. Nieprawidłowo zbilansowana dieta, zawierająca zbyt dużą ilość białka pochodzenia zwierzęcego, nieprawidłowa proporcja między wapniem i fosforem, zbyt wysoka zawartość magnezu - oto główne czynniki ryzyka powstawania tego schorzenia. Z drugiej strony właściwie prowadzone postępowanie dietetyczne jest w stanie, w perspektywie dłuższego czasu, zlikwidować przyczyny kamic, a w przypadku np. psów i kotów genetycznie predysponowanych do ich powstawania zapobiegać pojawieniu się schorzenia. Istnieje kilka cennych wskazówek w postępowaniu dietetycznym, których przestrzeganie może zmniejszyć ryzyko powstawania kamic nerkowych.

Pierwszym podstawowym zaleceniem jest dostarczanie codziennie dużej ilości płynów, gdyż rozcieńczenie moczu zwiększa w nim rozpuszczalność szczawianów wapnia oraz wpływa na utrzymanie prawidłowego pH moczu. Na rynku karm komercyjnych istnieją takie, które zawierają celowo wysoką zawartość chlorku sodu (soli kuchennej) w celu wymuszenia łaknienia, które zmusi zwierzęta do pobierania większej ilości płynów. Z drugiej strony zwrócić należy także uwagę aby nie stosować wód mineralnych, szczególnie wysokozminieralizowanych, gdyż zbyt duża ilość jonów magnezowych może przyspieszać inicjowanie powstawania kamieni. Jednocześnie ograniczenie spożycia soli kuchennej skutkuje zmniejszoną absorpcją jelitową kwasu szczawiowego. Efekt ten można również uzyskać przez zwiększenie podaży wapnia, ponieważ łączy się on w jelitach w kompleksy z kwasem szczawiowym, które to związki są następnie wydalane z kałem. Z kolei nadmierne spożycie wapnia może być niekorzystne i odbijać się negatywnie na gospodarce mineralnej całego organizmu. Istotą pierwotnej hiperoksalurii jest bowiem endogenna nadprodukcja kwasu szczawiowego, a nie jego nadmierne wchłanianie jelitowe.

Ponieważ psy są zwierzętami, których dieta nie obfituje w źródła kwasu szczawiowego, roślinne źródła egzogennego kwasu nie są istotnym czynnikiem ryzyka. Ważniejsze wydają się czynniki regulujące/inicjujące powstawanie endogennego kwasu szczawiowego. 

Zawartość kwasu szczawiowego w wybranych produktach spożywczych (mg/100 g produktu).
Na podstawie.Siener R i wsp. (2003) Dietary risk factors for hyperoxaluria in calcium oxalate stone formers. Kidney Int; 63(3):1037-43
Banany 0,7
Jabłka 1,5
Pomarańcze 6,2
Truskawki 15,8
Agrest 19,3
Szparagi (gotowane) 11,7
Ziemniaki (gotowane) 14,5
Fasola 43,7
Buraki (gotowane) 96,8-121
Szpinak 356-780
Pieczywo pszenne 4,9-8,6
Pieczywo żytnie 5,8-21,6

 

Czynnikiem ryzyka, który zwiększa syntezę endogennego kwasu szczawiowego jest kwas askorbinowy (witamina C), ponieważ jest on istotnym prekursorem kwasu szczawiowego. Mimo, że psy nie wymagają bilansowania diety pod kątem zawartości witaminy C, stosowanie tej witaminy jako suplementu diety przez długi okres czasu powinno być prowadzone ze świadomością niebezpieczeństwa.


Główne zasady postępowania dietetycznego:

  • Zwierzęta powinny mieć stały dostęp do wody pitnej;
  • Dzienna dawka pokarmu powinna być podzielona na kilka porcji; zbyt duża jednorazowo podana porcja powoduje zwiększoną syntezę kwasu szczawiowego w wątrobie; dodatkowo jeden lub dwa posiłki w ciągu dnia mogą̨ powodować́ wahania pH moczu (mocz może mieć́ odczyn zasadowy), a podzielenie dawki pokarmowej na kilka posiłków w ciągu dnia pomoże utrzymać w miarę̨ stałe pH moczu (kwaśny odczyn) - zapobiega to inicjowaniu krystalizacji nowych kryształów i wspomaga rozpuszczanie kamieni już̇ istniejących;
  • Dieta powinna być lekkostrawna, zawierająca dużą ilość warzyw i produktów zbożowych pochodzących z pełnego przemiału; dobór produktów spożywczych powinien uwzględniać te które są dobrym źródłem wszystkich składników odżywczych opierać się na różnorodności i urozmaiceniu produktów spożywczych;
  • W przypadku stosowania komercyjnej diety przeznaczonej dla psów z kamicami bezwzględnie należy przestrzegać ilości podawanej karmy; zazwyczaj tego typu karmy są wysokoenergetyczne i ich przedawkowanie może skutkować zwiększoną podażą energii, białka i składników mineralnych;
  • Każdorazowo, w przypadku każdego postępowania dietetycznego należy kontrolować masę ciała psa w celu zapobiegania między innymi nadwadze i otyłości.