Lęk separacyjny u psa

Zdecydowanie wolę określenie używane przez wielu behawiorystów: zaburzenia separacyjne.  Dla potrzeb tego artykułu będę się jednak skrótowo posługiwać  hasłem lęk separacyjny, jednak proszę patrzeć na to hasło w szerszym kontekście.

Kiedy pojawia się lęk separacyjny?

Jest to wynik przeżywania przez zwierzę silnego stresu. Stres ten może być związany z wieloma sytuacjami w życiu zwierzęcia, mającymi różne poziomy nasilenia. W przypadku psa może to być:

- pies zostaje sam w pomieszczeniu lub sam w domu

- zmienia się sytuacja w życiu rodziny: odchodzi człowiek, inne zwierzę (mówimy tu również o kontekście śmierci)

- może to być reakcja, która pojawia się gdy „obiekt przywiązania” szykuje się już do wyjścia i pies widzi sygnały zapowiadające

- po powrocie do domu.

Zapamiętajmy więc, iż to zaburzenie może się również pojawić się po stałej utracie lub czasowej utracie kontaktu z jednostką, do której pies lub kot jest przywiązany.

 

Co to jest lęk separacyjny? Negatywne skutki stresu

Jest to zespół silnych reakcji obejmującej obszary: emocjonalny,  zachowaniowy i fizjologiczny.  Istnieje wiele oznak wskazujących na przeżywanie przez psa zaburzeń separacyjnych. Pewne oznaki możemy już zauważyć w czasie sygnałów wskazujących na mającą nastąpić rozłąką: przyspieszenie oddechu u psa, ziewanie, oblizywanie się, dyszenie, kładzenie się na boku, ruchy ogonem, ogólny niepokój.  Wiele zachowań psa ma miejsce po wyjściu opiekuna – najlepiej, abyśmy nagrali takie zachowania, aby ocenić również, jakie emocje przeżywa pies i móc mu potem pomagać. 

Zachowania po wyjściu opiekuna to: nadmierna wokalizacja (wycie, szczekanie), niszczenie przedmiotów, problemy z czystością (mocz, kał), nadmierne pobudzenie i niepokój w czasie nieobecności opiekuna.  Często jako rezultat takich działań pojawiają się uszkodzenia zębów, dziąseł wywołane nadmiernym gryzieniem, uszkodzenia skóry wywołane wylizywaniem ciała, uszkodzenia łap czy pazurów wywołane drapaniem, itd.

Występują również długotrwałe skutki stresu takie jak depresja, osowiałość, zapalenia okrężnicy, biegunki/zaparcia, wymioty czy choroba wrzodowa.

 

Czy można zapobiegać zaburzeniom separacyjnym?

Przeprowadzano wiele badań mających na celu zidentyfikowanie czynników ryzyka związanych z zaburzeniami separacyjnymi. Na pewno w wielu z nich powtarzają się niektóre wnioski:

• Zaburzenia częściej rozwijają się u psów podążających za swoim opiekunem w domu
• Psy mieszkające z 1 opiekunem rozwijały zaburzenia separacyjne 2,5 razy częściej
• Często obserwowano zaburzenia separacyjne u psów wziętych ze schroniska
• Należy zwracać uwagę na psy nadmiernie witające powracającego opiekuna lub zwracające dużą uwagę na sygnały wyjścia z domu.

 

Wydaje się, iż do zaburzeń separacyjnych w znacznym stopniu przyczyniać się mogą oprócz czynników genetycznych i chorobowych, wydarzenia traumatyczne, błędy popełnione w socjalizacji czy jak powyżej wskazane nadmierne przywiązanie do jednego opiekuna.

W innym artykule wskazywałam  na znaczenie socjalizacji – psy jej poddawane są mniej podatne na choroby, ale również bardziej odporne na stres.

Chciałabym zwrócić uwagę również na nadmierne przywiązanie do opiekuna. Od szczenięcia powinniśmy uczyć psa samodzielności poprzez:

• Znikanie mu na krótkie okresy z pola widzenia
• Nie pojawianie się na każde żądanie i piszczenie psa
• Nie powinniśmy uczyć szczeniaka, iż przerywa wokalizację, kiedy pojawia się człowiek.

Szczególnie powinniśmy rozważnie wychowywać psy w okresie pandemii – musimy przyzwyczajać psa, iż nie będzie przebywał cały czas z nami. Pojawi się moment, kiedy będziemy psa częściej i na dłużej zostawiać samego w domu i do tego powinniśmy go przyzwyczajać.

Zwróćmy uwagę również, czy nasz pies cierpi na fobię dźwiękową – często psy z fobią dźwiękową przejawiają również zaburzenia separacyjne. Wówczas najlepiej od razu podjąć działania majace na celu uniknięcie pojawienia się lęku separacyjnego.

 

Recepta na zaburzenia separacyjne

Zaburzenia separacyjne są powiązane z różnymi systemami emocjonalnymi. Psy często przeżywają strach czy panikę. Inne wpadają we wściekłość i zachowania destrukcyjne, które mogą być samonagradzające i wywoływać poczucie ulgi. Nie ma więc jednego schematu działania w przypadku zaburzeń separacyjnych.  

Ocena zachowania przebiega na wielu poziomach i często warto poprosić o pomoc psychologa. Stara się on odnaleźć czynniki zewnętrzne i wewnętrzne powiązane z danymi zachowaniami. Na pewno warto zapobiegać  - w miarę możliwości- powstawaniu takich zachowań.  W przypadku prowadzenia terapii warto słuchać zaleceń terapeuty, często również stosuje się terapię feromonową. Czasem w ciężkich przypadkach może być wskazane podanie środków farmakologicznych. 

Na pewno natomiast w przypadku wystąpienia pierwszych symptomów warto zacząć działać, aby zachowania się nie pogłębiały. Zachowania samoczynnie nie przeminą.

---

Bożena Wróblewska

Hodowca psów, psycholog, udziela porad z różnych obszarów właścicielom zwierząt – specjalizuje się w psychologii zachowań, doborze psa do profilu właściciela  oraz diecie psa.  Właściciel marki karm bezzbożowych super premium My Lovely Dog, prowadzi sklep z akcesoriami i karmą niezbędną dla każdego właściciela www.mylovelydog.pl