Różnica pomiędzy kastracją a sterylizacją psa i suki

Kastracja i sterylizacja to pojęcia bardzo często używane. Czego dotyczą? Oba odnoszą się do zabiegów wykonywanych u zwierząt. Czy kastracja i sterylizacja to dokładnie ten sam zabieg stosowany u obu płci? Najczęściej właściciele czworonogów myślą właśnie w ten sposób.

Źródło: iStockphoto/Thinkstock

Zabieg sterylizacji przypisany jest najczęściej do suk, zabieg kastracji natomiast do psów. Niestety, pojęcia te używane są błędnie. Na czym polega więc zabieg kastracji? Czym różni się on od sterylizacji? Dlaczego właściciele psów decydują się na wykonanie zabiegów? Jakie wady i zalety ma kastracja psa? Te i inne pytania zostaną szczegółowo poruszone w poniższym artykule.

Na czym polegają zabiegi kastracji i sterylizacji?

Punktem wspólnym jest pozbawienie możliwości dalszej prokreacji wśród zwierząt. Pojęcia te, mimo że używane często zamiennie różnią się od siebie.

Zabieg kastracji u samców to usunięcie narządów rozrodczych, czyli jąder.  Zabieg ten u samic oznacza więc analogicznie usunięcie macicy i jajników. Jak widać, kastracja nie jest przypisana jedynie do psów, jak powszechnie się uważa. Sterylizacja natomiast to uniemożliwienie rozmnażania się bez konieczności interwencji chirurgicznej. U samców oznacza to podwiązanie nasieniowodów, u samic natomiast – podwiązanie jajowodów. Narządy rozrodcze, czyli odpowiednio- macica i jajniki oraz jądra pełnią swoje regularne funkcje. Produkcja hormonów nie zostaje wstrzymana, jednak zabieg podwiązania zdecydowanie zmniejsza potencjalne szanse na posiadanie potomstwa. Zmniejsza, co nie znaczy, ze wyklucza do zera, dlatego też bezpieczniejszym dla właścicieli chcących uniknąć szczeniąt jest zlecenie wykonania zabiegu kastracji psa, czy suki. Sterylizacja psa, czy sterylizacja suki to zabiegi, które w praktyce przeprowadza się znacznie rzadziej. Mimo, że prawdopodobieństwo posiadania potomstwa po sterylizacji jest znikome, warto wiedzieć, że zabieg ten nie chroni przed chorobami narządów rozrodczych.

Kastracja na czym polega?

Zarówno w przypadku psów jak i suk, zabieg kastracji to zabieg operacyjny. Niezbędne jest wykonanie go przy zapewnieniu sterylnych warunków, jakie zapewnia sala operacyjna. Zwyczajowo podczas zabiegu stosowane jest znieczulenie ogólne. Aby móc przeprowadzić kastrację, obowiązkiem właściciela jest odpowiednie przygotowanie pupila. Zaleca się wcześniejszą konsultację z lekarzem oraz wykonanie podstawowych badań, w tym analizy krwi. Badania krwi mają na celu jak najlepszy dobór środka do znieczulenia ogólnego w zabiegu kastracji samic i samców. Im lepiej dobrane znieczulenie, tym mniejsze ryzyko wystąpienia późniejszych powikłań- zarówno anestetycznych jak i chirurgicznych.

W przypadku zabiegu kastracji u samców podstawą jest usunięcie jąder. Nie jest to zabieg skomplikowany, często wystarczy jedno wprawne cięcie wykonane tuż przed moszną. Jądra oraz najądrza zostają wyjęte na zewnątrz i odcina. Powstała rana wymaga użycia szwów. Nici po zagojeniu się rany będą musiały zostać usunięte. Czas trwania zabiegu w przypadku braku komplikacji szacuje się na około 2 godziny- łącznie z przygotowaniem psiego pacjenta oraz wybudzeniem i weryfikacją lekarza.

Zabieg jest odrobinę bardziej skomplikowany, gdy u pupila występuje tak zwane wnętrostwo, które polega na niezstąpieniu jądra do moszny. Sytuacja może dotyczyć tylko jednego, bądź obu jąder. Prawidłowo jądra powinny znajdować się w worku mosznowym, czasem jednak zdarza się ich zatrzymanie na poziomie jamy brzusznej bądź kanału pachwinowego. Zabieg kastracji poprzedzać musi obowiązkowy zabieg USG, kończący się lokalizacją jądra. Warto wiedzieć, że jądra, które znajdują się poza workiem mosznowym ze względu na swoje położenie w organizmie uzyskują niezdrowo wyższą temperaturę, co zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów. W takiej sytuacji zabieg kastracji powinien być bezwzględnie wykonany, może bowiem mieć wpływ na zdrowie bądź nawet życie pupila.

Kastracja u samic to zabieg polegający na usunięciu obu jajników oraz całej macicy. Zabieg kastracji nie jest skomplikowany, najczęściej przez środek jamy brzusznej przeprowadzane jest jedno precyzyjne cięcie, które po usunięciu narządów rozrodczych zaszywane jest za pomocą nici. Powstałe szwy należy usunąć po zagojeniu się rany. Sterylizacja suczki, mimo efektu bezpłodności różni się od zabiegu kastracji. Raz jeszcze- na czym polega sterylizacja suki? Zabieg nie usuwa narządów rozrodczych, co oznacza, że w dalszym ciągu produkowane są hormony odpowiedzialne za prokreację. Zachowania typowe dla cieczki mogą nie zniknąć, a ryzyko wystąpienia chorób układu płciowego nadal występuje.

Kastracja chemiczna na czym polega?

Od niedawna w Polsce jest możliwość wszczepiania psu czipa pod skórę. Po pół roku od wykonania zabiegu uwalnia on substancję, która ogranicza produkcję testosteronu. Ze względu na ograniczone działanie, czyli efekt tylko na testosteron stosuje się ją tylko i wyłącznie u psów. Pies pozostaje niepłodny przez 6-12 miesięcy. Nie jest wymagana narkoza, a zabieg jest odwracalny. Czip sprawdzi się więc także u właścicieli planujących potomstwo u psa, jednak w późniejszym okresie. Brak narkozy umożliwia wykonanie kastracji także u psów, u których nie ma możliwości podania znieczulenia ze względu na warunki zdrowotne.

Dlaczego kastruje się psy?

W przypadku kastracji samców wymienia się sporo korzyści, z których główną jest zmniejszenie popędu płciowego. Redukcja popędu to korzystny wpływ na zdrowie psychiczne psa i jego stabilizację emocjonalną objawiającą się spokojem. Podczas wzmożonego popytu pupilowi często towarzyszą chęci ucieczki, czy wręcz agresywne zachowania względem właścicieli, gdy obok pojawia się suka w okresie cieczki. Kastracja u psów zmniejsza chęć bycia przewodnikiem stada i uzyskania dominacji. Wykastrowane psy pokorniej poddają się poleceniom właścicieli, wykazują spokojniejsze zachowania i są zdecydowanie mniej agresywne. Sterylizacja psa to zabieg bardzo rzadko stosowany. Weterynarze ze względu na podobny czas wykonania zabiegu, podobne ryzyko ale zwiększone korzyści kastracji proponują właśnie to rozwiązanie. 

Powody sterylizacji suk

Podstawowym powodem wykonania zabiegu sterylizacji jest oczywiście zapobieganie niechcianym ciążom i posiadaniu potomstwa. Cieczka sama w sobie bywa uciążliwa. Mimo, że występuje najczęściej raz, czy dwa razy do roku nie oznacza jedynie występowania plamienia. Podczas cieczki suki narażone są na agresywne zachowania i chęć zaspokojenia popędu płciowego u samców. Podczas spacerów właściciele mają problem z odgonieniem adoratorów krążących wokół suczki. I ona sama wykazuje chęci zaspokojenia popędu. Pojawiają się próby ucieczki, szczekanie i drapanie pod drzwiami.  Kastracja wykonana przed pierwszą cieczką eliminuje możliwość wystąpienia nowotworu gruczołu mlekowego. Także pozostałe nowotwory oraz choroby ściśle związane z układem rozrodczym są szacunkowo mniej prawdopodobne po wykonaniu zabiegu kastracji u suk.

Wady i zalety kastracji psów

Główne zalety zostały już wymienione – przede wszystkim kluczowe jest uspokojenie zwierzęcia przez zmniejszenie popędu seksualnego. Pozytywny wpływ zostanie zauważony przy zachowaniu posłuszeństwa, zmniejszeniu agresji i poczucia dominacji. Mniejsze ryzyko ucieczki to zwiększenie bezpieczeństwa, redukcja potencjalnych ucieczek.

Pisząc o wadach nie można pominąć standardowych powikłań, jakie mogą pojawić się po tego typu zabiegach. Najczęściej występujące skutki uboczne to krwawienia, możliwe zakażenia ran, czy standardowe ryzyko powikłań znieczulenia ogólnego. Kastracja psa ma potencjalne wady, jednak mogą one w ogóle nie wystąpić.

O ile zalety kastracji to niemal pewna zmiana zachowań, o tyle ryzyko to potencjalnie negatywne sytuacje, które mogą, ale nie muszą wystąpić.

Analizując bilans wad i zalet kastracji, znacznie więcej jest tych drugich.

Wady i zalety kastracji suk

Główne zalety to przede wszystkim zapobieganie niechcianym ciążom i uciążliwym cieczkom. Ogromnym plusem jest ochrona przed potencjalnymi chorobami układu rozrodczego. Uniknięcie uciążliwego szczekania i odganiania gotowych do prokreacji okolicznych psów oraz zahamowanie prób ucieczki to tylko niektóre z wcześniej wymienionych zalet. Dodatkową, pozamedyczną zaletą jest także utrzymanie stałego nastroju u psów. Wahania hormonów podczas cieczki miały znaczący wpływ na zwiększony niepokój, a nawet agresję u suk.

Wady, analogicznie do tych u psów to możliwość wystąpienia typowych powikłań- raz jeszcze, krwawienia, zakażenia ran, czy mogące wystąpić ryzyko znieczulenia ogólnego. Dodatkowo, w przypadku samic może pojawić się problem nietrzymania moczu. Dzieje się to dlatego, że po usunięciu jajników spada poziom hormonów płciowych, a zwieracz cewki moczowej przy zmniejszonym poziomie estrogenu może obniżyć napięcie. Nietrzymanie moczu to problem, który można leczyć farmakologicznie, nie zagraża on życiu zwierzęcia.

Sterylizacja suki- za i przeciw to temat podobny do kastracji. Sterylizacja, jak wcześniej wspomniano nie chroni psa przed mogącymi się pojawić chorobami układu rozrodczego. Podwiązanie narządów nie powoduje zaprzestania działania hormonów. Decydując się na wykonanie zabiegu sterylizacji suki należy liczyć się z główną wadą, czyli ryzykiem wystąpienia chorób układu płciowego.

Wpływ zabiegu na zachowanie

Zabieg kastracji docelowo pozytywnie wpływa na zachowanie pupila. Przede wszystkim pomaga ustabilizować wahania nastrojów związane z popędem płciowym. Stabilizacja osiągnięta dzięki redukcji wahania nastrojów to uspokojenie, zmniejszenie zachowań agresywnych i dominujących. Kastrowane zwierzęta są bardziej posłuszne i łatwiejsze do ułożenia.

Ściśle po zabiegu kastracji może wystąpić chwilowe otumanienie i zmniejszenie aktywności. Objawy te jednak często związane są z działaniem znieczulenia, czy obecnością szwów. Po niedługim czasie ustąpią, a aktywność zwierzęcia wróci do normy. Warto w tym okresie zadbać o zbilansowaną dietę, gdyż obniżony ruch może spowodować zwiększenie wagi ciała. Pies po kastracji zazwyczaj jest spokojny i grzeczny, nie obserwuje się negatywnych zachowań.

Kiedy i czy zdecydować się na zabieg?

Kastracja psa i suki zapewniają spokój zarówno zwierzętom jak i właścicielom. Zalety znacznie przewyższają wady, które mogą wystąpić.

U suk zaleca się wykonanie kastracji jeszcze drugą cieczką, aby nie narażać psa na dodatkowy stres z nią związany. Dodatkowo redukuje się ryzyko wystąpienia raka sutków o niemal 90% w przypadku wykonania zabiegu po pierwszej cieczce. Kiedy sterylizować sukę? Niektóre źródła mówią o wykonaniu zabiegu jeszcze przed pierwszą cieczką, jednak niedobór estrogenu w okresie rozwojowym może mieć negatywny wpływ na kondycję kości. W przypadku kastracji po wystąpieniu pierwszej cieczki należy odczekać i obserwować, czy zwierzę nie wykazuje symptomów ciąży urojonej- w takim przypadku zabieg należy przesunąć.

U psów sugeruje się zaczekać do osiągnięcia dojrzałości płciowej. Mniejsze psy dojrzewają przed ukończeniem 6 miesiąca życia, podczas gdy większe rasy nawet około 16 miesiąca życia. Analogicznie jak w przypadku suk- warto poczekać do momentu uzyskania ostatecznego wzrostu, mogą bowiem pojawić się problemu z kośćmi. Kastracja psa to kwestia indywidualna, przed zabiegiem wymagana jest konsultacja lekarska

Mity odnośnie kastracji sterylizacji

Nie obserwuje się wystąpienia negatywnych zmian w charakterze psów i suk. Powszechnie uważa się, że zwierzęta po zabiegu są smutne i nieszczęśliwe. Żadne badania tego nie potwierdzają. Bezpośrednio po zabiegu możemy obserwować obniżenie aktywności, jednak z czasem zwierzę powraca do poprzednich nawyków. Psy uspokajają się dzięki regulacji gospodarki hormonalnej. Szacuje się, że kastrowane psy żyją nawet do 2 razy dłużej niż te niekastrowane, więc mit o nieszczęściu zwierząt może śmiało zostać obalony.