Jak zapobiegać powstawaniu zachowań nietypowych?

Nietypowe zachowania, czyli takie, które nie mieszczą się w katalogu zachowań danego gatunku (zwanym etogramem) mogą zależeć od wielu czynników. Do takich zachowań należą też zwyczajne z pozoru zachowania psa, które są jednak nieadekwatne do sytuacji lub zbyt częste, nawet obsesyjne. Jak zapobiegać ich powstawaniu? 

Źródło: iStockphoto/Thinkstock

Zachowania nietypowe mogą wykształcić się u psa na skutek choroby lub braku równowagi psychicznej, powstałego na skutek pozbawienia psa możliwości realizowania ważnych dla niego potrzeb. Do takich zachowań zaliczamy między innymi wszelkie stereotypie, zaburzenia łaknienia zwane łaknieniem spaczonym (polegające na zjadaniu przedmiotów nienadających się do jedzenia), a także fobie, czy zaburzenia snu.

Potrzeby psa

Psie potrzeby dzielimy na elastyczne i nieelastyczne. Do pierwszej grupy zaliczamy ruch, zabawę i reprodukcję, czynności, które są przez psa pożądane, lecz których brak w repertuarze zachowań nie powoduje zaburzeń równowagi wewnętrznej zwierzęcia zwanej homeostazą. W drugiej grupie znajduje się potrzeba bezpieczeństwa, odżywania się, pielęgnacji i snu. Aby zapewnić zwierzęciu zdrowie psychiczne i fizyczne, wszystkie z powyższych potrzeb muszą zostać zrealizowane w odpowiednim dla danego zwierzęcia zakresie.

Co zatem zrobić, by zminimalizować ryzyko wykształcenia się u naszych zwierząt zachowań nietypowych? Po pierwsze, pozwólmy psom na realizację wszystkich zachowań nieelastycznych a podejmując decyzję o zamieszkaniu z psem, kierujmy się psim etogramem.

Nie rozdzielajmy szczeniaków zbyt wcześnie z rodzicami. W naturalnym środowisku psy uniezależniają się od matki stopniowo, między dwunastym a dwudziestym tygodniem życia. Wczesne odseparowanie szczeniaków od rodziców i rodzeństwa (zwłaszcza przed ukończeniem przez nie 6 tygodnia życia) znacznie zaburza ich poczucie bezpieczeństwa i może być przyczyną przyszłych problemów behawioralnych, takich jak lękliwość, niestabilność emocjonalna czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Przeprowadźmy skuteczną socjalizację, zadbajmy o stworzenie dobrej więzi z naszym psem oraz zadbajmy o jego kontakty społeczne z innymi ludźmi, psami oraz innymi zwierzętami. Postarajmy się, by psy spędzały z nami jak najwięcej czasu, nie tylko w dzień, ale i w nocy, co wyeliminuje potrzebę nieustannego czuwania i zapewni im poczucie bezpieczeństwa. Zapewnijmy naszym czworonogom dobrze zbilansowaną dietę oraz odpowiednią ilość pożywienia, by nie szukały składników odżywczych gdzie indziej. Wyprowadzajmy psy na spacer na tyle często, by nie musiały wstrzymywać potrzeby wypróżnienia się przez wiele godzin.

Po drugie, regularnie badajmy nasze zwierzęta. Nagła zmiana zachowania zwierzęcia bez konkretnej przyczyny jest najczęściej objawem choroby. Długotrwały ból przyczynia się do wzrostu poziomu hormonów stresu w organizmie, a czasami również do konieczności zredukowania niektórych potrzeb zwierzęcia, co może przyczyniać się do powstania takich zachowań nietypowych jak pica (łaknienie spaczone), depresja czy zaburzenia obsesyjno- kompulsywne.

Po trzecie, usuńmy z otoczenia psa potencjalne stresory, w tym również wszelkie kary czy korekty (jeżeli oczywiście je stosujemy).  Po czwarte – zwiększmy pozytywne doznania naszego psa poprzez umożliwienie mu realizacji zachowań elastycznych, takich jak zabawa czy eksploracja środowiska.

Po piąte, starajmy się obniżać poziom kortyzolu, zwanego hormonem stresu poprzez stałe monitorowanie dobrostanu zwierzęcia. Po szóste, zadbajmy o wzrost poziom serotoniny odpowiedzialnej za dobre samopoczucie, poprzez zapewnienie psom możliwości żucia jadalnych przedmiotów przez około pół godziny dziennie oraz okazji dłuższego cieszenia się jedzeniem. Udowodniono, że dzięki stosowaniu zabawek typu Kong, w zależności od rozmiaru zabawki i rodzaju jej wypełnienia, czas spożywania posiłku wydłuża się od około dziesięciu do piętnastu minut.