Choroba Rubartha u psów - przyczyny i leczenie

Choroby występujące u psów, są nierzadko bardzo trudne do rozpoznania przez osobę niedoświadczoną. Choroba Rubartha, czyli wirusowe zapalenie wątroby, często mylona jest z reakcją alergiczną albo zatruciem pokarmowym. Schorzenie to wywołuje wirus CAV-1 albo CAV-2. Objawia się ono gorączką, jak i zaburzeniami jelitowo-żołądkowymi (zwykle są to przewlekłe biegunki). Można wyróżnić cztery różne typy choroby Rubartha: nadostrą, ostrą, przewlekłą, jak i oczną. Forma nadostra prowadzi niestety do nagłej śmierci czworonoga. 

Źródło: Designed by Freepik

Niezwykle istotne jest odpowiednio wczesne rozpoznanie schorzenia i podjęcie właściwego leczenia, które może zapobiegać ewentualnym zakażeniom wtórnym w przyszłości. W poniższym artykule zostaną opisane przyczyny, objawy, przebieg leczenia i sposoby zapobiegania chorobie Rubartha u psów. 

Przyczyny choroby Rubartha

Choroba Rubartha (zakaźne zapalenie wątroby) u psów wywoływana jest przez adenowirus typu 1 (CAV-1 Canine adenovirus 1), który jest ściśle spokrewniony z adenowirusem typu 2 (czyli CAV-2) będącym jednym spośród najważniejszych czynników powodujących wystąpienie zakaźne zapalenie oskrzeli i tchawicy u psów. 

Ta bardzo silna antygenowa zależność między typem CAV-1 a CAV-2, jest niezwykle istotna z punktu widzenia klinicznego, gdyż szczepionki, które mają w składzie CAV-2 stanowią skuteczną ochronę również przed zakażeniem CAV-1, ale oczywiście też odwrotnie. 

Adenowirus CAV-1 jest uodporniony na czynniki pochodzące ze środowiska zewnętrznego. W temperaturze pokojowej, będzie w stanie przetrwać na przedmiotach zabrudzonych ziemią przynajmniej przez kilka dni, zaś w temperaturze mniejszej, aniżeli 4 stopnie Celsjusza przeżyje spokojnie do kilku miesięcy. Wytrzymuje również pH w przedziale 6-8,5. Ponadto jest odporny na dezynfekcję różnorodnymi środkami chemicznymi, wśród których można wymienić: 

  • formalinę,
  • kwasy,
  • eter,
  • chloroform.

Nie bez znaczenia jest również odporność CAV-1 na ekspozycję na wybrane częstotliwości promieniowania ultrafioletowego. Niemniej jednak, warto wiedzieć, iż istnieją metody na dezaktywowanie wirusa: 

Skutecznym sposobem jest na pewno dezynfekcja z zastosowaniem pary wodnej, gdyż w wysokiej temperaturze (wystarczy już 50-60 stopni Celsjusza przez czas przynajmniej 5 minut), omawiane mikroorganizmy podlegają unieszkodliwieniu. Odpowiednio zastosowana dezynfekcja chemiczna, daje też zadowalające efekty. Substancje, które mogą być w tym celu używane, to między innymi: wodorotlenek sodu, fenol, czy też popularna jodyna. Adenowirus ulegnie też szybkiej dezaktywacji przy zastosowaniu 2% sody kaustycznej i 1-3% podchlorku sodu. 

Które psy są najbardziej narażone na zarażenie? 

Adenowirus pierwszego typu, wywołuje symptomy kliniczne schorzenia u psów, lisów, kojotów, jak i u pozostałych psowatych i niedźwiedziowatych. 

Wśród psów, zdecydowanie na chorobę najbardziej narażone są młode osobniki, jeszcze niezaszczepione. Podatne na zakażenie chorobą Rubartha, są też zwierzęta mające osłabiony układ odpornościowy (np. psy poddawane silnemu stresowi, młode, cierpiące z powodu poważnych chorób ogólnoustrojowych, czy też po prostu starsze). Czworonogi, które przyjmują glikokortykosteroidy, znajdują się także w grupie ryzyka. Choroba Rubartha to przypadłość, która występuje we wszystkich zakątkach świata, zaś najczęściej dotyczy osobników młodszych, aniżeli rok, niemniej jednak u psów niezaszczepionych, może ona wystąpić w każdym wieku. 

U szczeniąt do 2 tygodnia życia, schorzenie to przebiega w najostrzejszej postaci i na ogół prowadzi do śmierci. Starsze psy nie są już tak wrażliwe. 

Jakie objawy ma choroba Rubartha?

Można rozróżnić kilka typów choroby Rubartha: nadostrą, ostrą, przewlekłą, jak również oczną. 

  • Postać nadostra - spotkać się z nią można przede wszystkim u osobników młodych i niezaszczepionych. W takim przypadku dochodzi zwykle do nagłej śmierci czworonoga, dlatego też często jest ona nierozpoznana (właściciel podejrzewa zwykle wypadek albo zatrucie). W omawianej postaci śmiertelność wynosi niemalże 100%, 
  • Postać ostra - czas jej trwania to 5-7 dni. Symptomy to wybroczyny, krwawe wylewy, kaszel, powiększone węzły chłonne, zapalenie gardła i migdałków, bóle brzucha, wymioty, biegunka i gorączka (nawet do 41 stopni Celsjusza). Dochodzi do znacznego uszkodzenia wątroby i pojawiają się także symptomy nerwowe. Postać ta prowadzi do śmierci około 50% czworonogów, niemniej jednak w przypadku zastosowania intensywnej terapii, możliwe jest wyleczenie 90% spośród nich, 
  • Postać przewlekła - to przewlekłe zapalenie wątroby. Występuje przeważnie u psów, które posiadają częściową odporność. Może prowadzić do łagodnej, ale długotrwałej infekcji, na skutek której pojawia się zwłóknienie wątroby, 
  • Postać oczna - może występować wraz z postacią ostrą albo w chwili zdrowienia. Objawia się poprzez obrzęk rogówki, która staje się szaro-niebieska i mętna, jak i zapaleniem błony naczyniowej oka. 

Nierzadko objawy towarzyszące chorobie Rubartha to zaburzenia krzepnięcia krwi i zapalenie nerek. 

Jak przebiega leczenie choroby Rubartha?

Leczenie w przypadku choroby Rubartha obejmuje przede wszystkim łagodzenie symptomów, zapobieganie ewentualnemu pojawieniu się wtórnych infekcji bakteryjnych, czy wspomaganie przywracania sprawności w obrębie uszkodzonych już organów. Elementy postępowania leczniczego to między innymi: 

  • opieka pielęgniarki, której zadaniem jest zachęcanie psa do spożywania specjalistycznej diety, którą stosuje się przy niewydolności wątroby,
  • leki łagodzące symptomy choroby, 
  • leki przeciwzapalne,
  • unikanie spacerów i innego rodzaju wysiłku fizycznego. U wielu czworonogów dochodzi do pogorszenia po spacerze, chociaż mogłoby się wydawać, iż pies właściwie już wyzdrowiał,
  • zarażone psy, jak i te, które mogły się kontaktować z chorym osobnikiem, trzeba koniecznie odizolować od pozostałych psów, jak również podjąć właściwe środki ostrożności i przestrzegać wszystkich zasad higieny,
  • podawanie antybiotyków, które może być konieczne w przypadku wystąpienia wtórnych zakażeń bakteryjnych. 

Profilaktyka oraz co można zrobić aby uchronić psa przed chorobą Rubartha?

Chorobie Rubartha zapobiega się poprzez podawanie szczepień ochronnych. Szczepionkę przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby, na ogół podaje się psom w młodym wieku, nierzadko stosuje się ją również w ramach cyklicznych, rutynowych szczepień przypominających. Wiele szczepionek, które służą celem uodpornienia psów przeciwko chorobie Rubartha, zawiera w składzie szczep CAV-2, nie zaś CAV-1, z uwagi na to, iż tego typu szczepionki zapewniają również ochronę krzyżową przed wybranymi postaciami kenelowego kaszlu, a ponadto dużo rzadziej są przyczyną wystąpienia obrzęku rogówki. W zależności od konkretnego przypadku, weterynarz powinien dobrać do psa taki program szczepień, który będzie odpowiadał jego potrzebom. Obowiązkowo, zanim zabierzemy psa na wystawę albo do innych skupisk psów, trzeba zadbać koniecznie o to, żeby posiadał on aktualne szczepienia.