Choroby występujące u psów, są nierzadko bardzo trudne do rozpoznania przez osobę niedoświadczoną. Choroba Rubartha, czyli wirusowe zapalenie wątroby, często mylona jest z reakcją alergiczną albo zatruciem pokarmowym. Schorzenie to wywołuje wirus CAV-1 albo CAV-2. Objawia się ono gorączką, jak i zaburzeniami jelitowo-żołądkowymi (zwykle są to przewlekłe biegunki). Można wyróżnić cztery różne typy choroby Rubartha: nadostrą, ostrą, przewlekłą, jak i oczną. Forma nadostra prowadzi niestety do nagłej śmierci czworonoga.
Niezwykle istotne jest odpowiednio wczesne rozpoznanie schorzenia i podjęcie właściwego leczenia, które może zapobiegać ewentualnym zakażeniom wtórnym w przyszłości. W poniższym artykule zostaną opisane przyczyny, objawy, przebieg leczenia i sposoby zapobiegania chorobie Rubartha u psów.
Choroba Rubartha (zakaźne zapalenie wątroby) u psów wywoływana jest przez adenowirus typu 1 (CAV-1 Canine adenovirus 1), który jest ściśle spokrewniony z adenowirusem typu 2 (czyli CAV-2) będącym jednym spośród najważniejszych czynników powodujących wystąpienie zakaźne zapalenie oskrzeli i tchawicy u psów.
Ta bardzo silna antygenowa zależność między typem CAV-1 a CAV-2, jest niezwykle istotna z punktu widzenia klinicznego, gdyż szczepionki, które mają w składzie CAV-2 stanowią skuteczną ochronę również przed zakażeniem CAV-1, ale oczywiście też odwrotnie.
Adenowirus CAV-1 jest uodporniony na czynniki pochodzące ze środowiska zewnętrznego. W temperaturze pokojowej, będzie w stanie przetrwać na przedmiotach zabrudzonych ziemią przynajmniej przez kilka dni, zaś w temperaturze mniejszej, aniżeli 4 stopnie Celsjusza przeżyje spokojnie do kilku miesięcy. Wytrzymuje również pH w przedziale 6-8,5. Ponadto jest odporny na dezynfekcję różnorodnymi środkami chemicznymi, wśród których można wymienić:
Nie bez znaczenia jest również odporność CAV-1 na ekspozycję na wybrane częstotliwości promieniowania ultrafioletowego. Niemniej jednak, warto wiedzieć, iż istnieją metody na dezaktywowanie wirusa:
Skutecznym sposobem jest na pewno dezynfekcja z zastosowaniem pary wodnej, gdyż w wysokiej temperaturze (wystarczy już 50-60 stopni Celsjusza przez czas przynajmniej 5 minut), omawiane mikroorganizmy podlegają unieszkodliwieniu. Odpowiednio zastosowana dezynfekcja chemiczna, daje też zadowalające efekty. Substancje, które mogą być w tym celu używane, to między innymi: wodorotlenek sodu, fenol, czy też popularna jodyna. Adenowirus ulegnie też szybkiej dezaktywacji przy zastosowaniu 2% sody kaustycznej i 1-3% podchlorku sodu.
Adenowirus pierwszego typu, wywołuje symptomy kliniczne schorzenia u psów, lisów, kojotów, jak i u pozostałych psowatych i niedźwiedziowatych.
Wśród psów, zdecydowanie na chorobę najbardziej narażone są młode osobniki, jeszcze niezaszczepione. Podatne na zakażenie chorobą Rubartha, są też zwierzęta mające osłabiony układ odpornościowy (np. psy poddawane silnemu stresowi, młode, cierpiące z powodu poważnych chorób ogólnoustrojowych, czy też po prostu starsze). Czworonogi, które przyjmują glikokortykosteroidy, znajdują się także w grupie ryzyka. Choroba Rubartha to przypadłość, która występuje we wszystkich zakątkach świata, zaś najczęściej dotyczy osobników młodszych, aniżeli rok, niemniej jednak u psów niezaszczepionych, może ona wystąpić w każdym wieku.
U szczeniąt do 2 tygodnia życia, schorzenie to przebiega w najostrzejszej postaci i na ogół prowadzi do śmierci. Starsze psy nie są już tak wrażliwe.
Można rozróżnić kilka typów choroby Rubartha: nadostrą, ostrą, przewlekłą, jak również oczną.
Nierzadko objawy towarzyszące chorobie Rubartha to zaburzenia krzepnięcia krwi i zapalenie nerek.
Leczenie w przypadku choroby Rubartha obejmuje przede wszystkim łagodzenie symptomów, zapobieganie ewentualnemu pojawieniu się wtórnych infekcji bakteryjnych, czy wspomaganie przywracania sprawności w obrębie uszkodzonych już organów. Elementy postępowania leczniczego to między innymi:
Chorobie Rubartha zapobiega się poprzez podawanie szczepień ochronnych. Szczepionkę przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby, na ogół podaje się psom w młodym wieku, nierzadko stosuje się ją również w ramach cyklicznych, rutynowych szczepień przypominających. Wiele szczepionek, które służą celem uodpornienia psów przeciwko chorobie Rubartha, zawiera w składzie szczep CAV-2, nie zaś CAV-1, z uwagi na to, iż tego typu szczepionki zapewniają również ochronę krzyżową przed wybranymi postaciami kenelowego kaszlu, a ponadto dużo rzadziej są przyczyną wystąpienia obrzęku rogówki. W zależności od konkretnego przypadku, weterynarz powinien dobrać do psa taki program szczepień, który będzie odpowiadał jego potrzebom. Obowiązkowo, zanim zabierzemy psa na wystawę albo do innych skupisk psów, trzeba zadbać koniecznie o to, żeby posiadał on aktualne szczepienia.