Badanie moczu psa bez tajemnic

Najtrudniejszym zadaniem dla wielu właścicieli jest pobranie moczu od pupila. Zrobić to można samemu w domu, jednak wymaga to trochę sprytu i wyobraźni. Ważne jest zachowanie maksymalnej czystości pobrania, a więc używanie pojemniczka do moczu, a także wyparzonych narzędzi. Od psów mocz pobrać można bezpośrednio. Niektóre jednak stresują się i wstrzymują czynności fizjologiczne, gdy zbliża się właściciel z pojemniczkiem. Tu z pomocą mogą przyjść chochelki, patelnie, czy inne przyrządy na wysięgniku. Trudniej sytuacja ma się z kotami. Do pobrania najłatwiej użyć specjalnego żwirku. Ważne, by przed jego wsypaniem umyć i wyparzyć kuwetę. Żwirek taki imituje prawdziwy, złożony jest z plastikowych niewchłaniających kuleczek. Po załatwieniu potrzeb przez pociechę pobieramy mocz spod żwirku załączoną w opakowaniu pipetką. Co istotne, gdy w domu jest kilka kotów korzystających z tej samej kuwety, pozostawmy tę oryginalną temu kotu, od którego chcemy pobrać próbkę, a inne pupile odizolujmy na ten czas w innym pomieszczeniu.

Inne techniki pobrania dostępne są w gabinetach weterynaryjnych. Możliwe jest cewnikowanie lub punkcja (nakłucie) pęcherza moczowego. Przed badaniem warto z lekarzem weterynarii ustalić właściwą technikę pobrania, gdyż do niektórych badań wskazane jest użycie moczu z nakłucia pęcherza (nie jest on tak zanieczyszczony).

Pobrany mocz należy jak najszybciej dostarczyć do lecznicy, by ta wykonała badanie. Jeśli próbka nie może zostać zawieziona od razu, należy ją przechowywać w lodówce, a także przekazać lekarzowi informację, jaki czas upłynął od pobrania. W czasie przechowywania mogą się bowiem wytrącać kryształy, co spowoduje mylne postawienie diagnozy.

Wynik otrzymywany jest dość szybko i zawiera opis właściwości fizykochemicznych, a także osadu.

Barwa

U naszych pupili powinna być ona słomkowa do żółtej. Zmieniać ją może obecność krwi, barwników krwi, mioglobiny, kwasów żółciowych, czy niektóre leki. Zbyt jasny pojawia się, gdy produkowana jest nadmierna ilość moczu, np. w niektórych chorobach endokrynologicznych, jak cukrzyca. Zbyt ciemny, brązowy, towarzyszyć może babeszjozie. Krew w moczu sugerować może zapalenie dolnych dróg moczowych lub prostaty.

Przejrzystość

Mocz powinien być klarowny. Zmętnienie pojawiać się może w stanach chorobowych nerek i pęcherza.

Ciężar właściwy
 
U kota powinien wynosić 1,025-1,060, u psa zaś 1,016-1,045. To ważny wskaźnik, który zależy od ilości wydalonych końcowych produktów przemiany materii oraz wody.

Na jego wzrost wpływają:
- ostre zapalenie nerek
- odwodnienie
- gorączka
- krwotoki

Spadek sugerować może:
- zwyrodnienie nerek
- przewlekłe zapalenie nerek  
- chorobę Cushinga (nadczynność kory nadnerczy)
- ropomacicze
- moczówkę prostą
- zapalenie trzustki.

Odczyn

Wynika on z rodzaju spożywanego pokarmu. Zwierzęta mięsożerne, a więc w tym kot i pies, mają odczyn kwaśny z pH poniżej 6 (podobnie ma się sprawa z wszystkożernymi). Zwierzęta roślinożerne posiadają mocz zasadowy o pH powyżej 8. 

Zmiana odczynu moczu z kwaśnego na zasadowy sugerować może obecność bakterii w moczu. W takim moczu łatwiej wytrącają się kryształy, które doprowadzić mogą do kamicy pęcherza moczowego. U zwierząt mięsożernych dąży się w takim wypadku do zakwaszenia moczu poprzez odpowiednią zmianę diety.

Białko

Nie powinno go być w moczu. Prawidłowo pracujące nerki przepuszczają go tak mało, iż nie da się go wykryć rutynowymi metodami. Jego obecność oznacza, że albo nerki nie pracują prawidłowo, mamy do czynienia z zapaleniem dróg moczowych albo białka rozpada się w organizmie więcej niż zazwyczaj (np. przy gorączce).

Glukoza

U zdrowych zwierząt nie powinna się znajdować w moczu. Pojawiać się może w ciąży, w czasie laktacji i w stresie.

Jej obecność (glukozuria) zdarza się przy:
- cukrzycy
- chorobach nerek
- zapaleniu mózgu i rdzenia

Związki ketonowe

Także normalnie nieobecne w moczu, pojawiają się w szczególności przy nieuregulowanej cukrzycy, gdy dochodzi do tzw. kwasicy ketonowej. Także intensywne głodzenie wpływa na ich obecność w moczu.

Barwniki

Prawidłowy mocz nie zawiera bilirubiny i hemoglobiny, więc ich obecność jest patologiczna. Hemoglobina pojawia się w moczu psów przy babeszjozie. Obecność bilirubiny stwierdza się przy chorobie wątroby i dróg żółciowych. 

Aktywny osad

W badaniu tym ocenia się pod mikroskopem obecność upostaciowionych składników moczu. Niektóre znajdują się w nim normalnie, inne stanowią patologię.

Komórki nabłonka
W zależności od kształtu pochodzić mogą z nerek, kanalików nerkowych czy dróg moczowych. Wielokątne i okrągłe towarzyszą zapaleniu pęcherza  moczowego, ogoniaste są specyficzne dla zapalenia miedniczek nerkowych.

Krwinki białe (leukocyty)
Występują prawidłowo pojedynczo w polu widzenie (wpw). Ich zwiększona liczba pojawia się w stanach zapalnych.
 
Krwinki czerwone (erytrocyty)
Pojedynczo mogą się pojawiać w prawidłowym moczu. Ich większa liczba sugeruje uszkodzenie na terenie układu moczowego, a po ich wyglądzie stwierdzić można, z którego narządu pochodzą. Świeże wywodzą się z pęcherza moczowego i dróg wyprowadzających. Wyługowane (ze zmienioną ilością hemoglobiny) pochodzą z wyższych pięter układu moczowego, tj. z nerek i moczowodów.

Wałeczki
Istnieje ich wiele typów, jednak żaden nie powinien się pojawić u zdrowego zwierzęcia. Występują wałeczki właściwe pochodzące z nerek, a także rzekome, będące zlepami soli czy bakterii. 

Kryształy
Te nieupostaciowione składniki osadu pojawiają się także patologicznie. Najczęściej u zwierząt domowych krystalizują struwity (fosforany amonowo-magnezowe), których wytrącanie towarzyszyć może zapaleniom pęcherza i miedniczek nerkowych. Inne typy kryształów występują zdecydowanie rzadziej.

Inne
W moczu pojawiać się także mogą bakterie. Nieliczne uznawane są za normę, zwłaszcza podczas pobrania podczas oddawania moczu (mogą pochodzić z terenu cewki moczowej), nie powinno ich być za to w moczu pobranym poprzez punkcję. Spotkać także można grzyby, drożdże, czy pasożyty.