Zdrowie serca to zdrowie całego organizmu. Wiedzą o tym także psy, które sercowe kłopoty zdrowotne odczuwają równie często, jak ludzie. W leczeniu takich schorzeń ogromne znaczenie ma właściwa dieta.
Pewne rasy psów są genetycznie predysponowane do schorzeń układu krwionośnego. W grupie tej jest między innymi buldog angielski.
Źródło: Shutterstock
Kiedy choruje serce
Kłopoty z sercem są bardzo częstym problemem zdrowotnym psów. Mogą pojawić się niezależnie od wieku, płci czy wielkości naszego pupila. Uważa się natomiast, że istnieją predyspozycje rasowe do poszczególnych schorzeń tego narządu. Na wady i choroby dziedziczne mogą cierpieć między innymi przedstawiciele ras: cocker spaniel, doberman, dog de Bordeaux, buldog francuski czy buldog angielski. Ogólnie choroby serca zostały podzielone na wrodzone (o podłożu genetycznym, lecz niekoniecznie) i nabyte (związane z zaawansowanym wiekiem psa, bardzo często jest to schorzenie wtórne do innych).
Ponieważ objawy schorzenia mięśnia sercowego są czasem trudne dla zauważenia „gołym okiem”, pamiętajmy o profilaktyce (regularne osłuchiwanie klatki piersiowej przez lekarza weterynarii). Do oznak mogących świadczyć o problemach z sercem należą: przyspieszone oddychanie (sapanie) po wysiłku, niechęć do wysiłku, zsiniały język, „dławiący” kaszel najczęściej w nocy i nad ranem. Brzmi on jakby coś utknęło zwierzęciu w gardle powodując wykrztuśny odruch.
Czworonogi, u których rozpoznano wadę serca wymagają bardzo restrykcyjnej i specjalistycznej diety. Jej znaczenie poznano dopiero w ciągu ostatnich kilkunastu lat, dawniej panowało przekonanie, że najważniejszą zmianą dietetyczną u psów, u których stwierdzono schorzenie kardiologiczne, jest ograniczenie podaży sodu.
U psów równie częsta jest niewydolność serca, określana jako upośledzenie funkcji pompującej serca. Przyczyny mogą być wrodzone (wady rozwojowe) lub nabyte (np. rozstrzeń mięśnia sercowego, niedomykalność zastawki dwudzielnej). W przypadku wad wrodzonych a także zwyrodnienia zastawek, niewydolność serca ma charakter przewlekły i postępujący. Z kolei ostro i gwałtownie przebiega w przypadku zwężenia światła naczynia przez skrzep krwi lub krwawienie do osierdzia, czyli „worka”, w którym znajduje się serce.
Dieta sercowa
W żywieniu psów z chorobami serca najważniejsze jest takie zbilansowanie diety, aby utrzymać optymalną masę ciała i zapobiec kacheksji (wyniszczenie organizmu, na skutek zaniku apetytu, zawsze związane z procesem chorobowym), powodującej nie tylko utratę masy tłuszczowej, ale także mięśni. Aby zapobiec postępującemu procesowi wyniszczającemu, należy dbać o smakowe walory pokarmu, bowiem główną przyczyną kacheksji jest obniżenie łaknienia i jednoczesny wzrost zapotrzebowania energetycznego organizmu oraz zmiany metaboliczne. Smakowitość posiłku może poprawić jego podgrzewanie, podawanie karmy częściej, lecz w mniejszej ilości. Warto zainwestować w dodatki wpływające korzystanie na walory smakowe posiłku (sos pomidorowy o niskiej zawartości soli, sok z tuńczyka, jogurt, miód). Nie powinno się dosmaczać karmy poprzez jej solenie. Wybór rodzaju diety: domowa czy weterynaryjna, sucha czy mokra, powinien być dokonywany w oparciu o indywidualne preferencje chorego psa.
Na gotowej diecie
Gotowe diety weterynaryjne pomagają utrzymać prawidłową masę ciała dzięki wysokiej koncentracji białka. Można precyzyjnie dostosować ich podaż do potrzeb naszego pupila, mając zarazem pewność, że przy takim żywieniu podajemy pokarm, który na pewno nie zaszkodzi, a wręcz odciąży chore serce psa.
W gotowych dietach ilość sodu została bardzo ograniczona, co zmniejsza obciążenie serca i zatrzymywanie w organizmie wody. Zapotrzebowanie bytowe zdrowego psa na sód wynosi 50-80 mg na kilogram masy ciała. W diecie dla sercowców ograniczono więc ilość sodu do około 0,13% na kilogram produktu. Diety gotowe cechują się obniżonym poziomem fosforu, uwzględniając ryzyko przewlekłej niewydolności nerek - często współistniejącej u zaawansowanych wiekiem psiaków, a co za tym idzie, utracie przez nie zdolności wydalania tego pierwiastka. Nadmiar fosforu we krwi prowadzi między innymi do niebezpiecznej osteoporozy.
Ważnym składnikiem diety dla sercowca, suchej i mokrej, jest wątroba wieprzowa i drobiowa, będące źródłem witamin z grupy B. Jest to istotne, gdyż długotrwałe leczenie furosemidem (lek bardzo często podawany w leczeniu chorób serca, działa silnie moczopędnie) przeciwdziałającym gromadzeniu się wody w organizmie podnosi ryzyko zwiększonej utraty tiaminy (wit.B1) przez nerki, zależnej od ilości wydalanego moczu.
Ponadto psy z chorobami serca są bardziej narażone na stres oksydacyjny, czyli sytuacje, gdy w organizmie w wyniku zaburzenia stabilności środowiska wewnętrznego dochodzi do nadmiernej produkcji wolnych rodników, co zaburza równowagę pomiędzy ich wytwarzaniem a neutralizacją. Wolne rodniki wykazują działanie osłabiające siłę skurczu serca. Zastosowane w karmach flawonoidy dzięki silnym właściwościom przeciwutleniającym odgrywają istotną rolę w walce z tym niekorzystnym zjawiskiem. Pomagają także zapobiegać nadciśnieniu, pobudzając produkcję miejscowo rozszerzającego naczynia krwionośne tlenku azotu.
Dietę leczniczą należy wprowadzić w momencie pojawienia się pierwszych objawów choroby serca i podawać do końca życia zwierzęcia. Zalecana jest przede wszystkim dla szczeniąt i psów dorosłych z objawami niewydolności serca i nadciśnienia. Przeciwwskazaniami do jej stosowania jest ciąża lub laktacja, obniżony poziom sodu we krwi (hiponatremia), hiperlipidemia, zapalenie trzustki (również przebyte).
Rola właściwej diety
Właściciele psów powinni zdawać sobie sprawę, że choroba serca prócz leczenia przyczynowego, bezwzględnie wymaga podawania specjalistycznej karmy. Pamiętajmy, że to właśnie ten narząd nieustannie rozprowadza krew wokół organizmu, dostarczając tlen i składniki odżywcze do narządów i tkanek. Zatem prawidłowo funkcjonujące serce wpływa na prawidłowe funkcjonowanie innych narządów. Nie lekceważmy więc chorób serca, nawet drobnych przypadłości.
Podsumowując - dieta kardiologiczna powinna, zawierać ograniczoną ilość sodu i chlorków, a zdecydowanie zwiększoną ilość witamin z grupy B, której dobrym źródłem jest wątroba. Bardzo ważne jest uzupełnienie dawki dziennej w taurynę i karnitynę. Należy pamiętać, że pies musi zjadać dziennie odpowiednią dla swego wieku i wielkości ilość karmy, co przy schorzeniach serca stanowi poważny problem.
Źródła: Allnot-Perronin, Arpaillange C., Encyklopedia PIES. Wydawnictwo DELTA, Warszawa, 2007; Jank M.: „Magazyn Weterynaryjny”. 2002, 11 7`2002,.47-48,50; Rousselet- Blanc P., PIES, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, 1993; Zawadzki W (red.), Fizjologiczne podstawy żywienie zwierząt, Wrocław 2008.
