Żelazo - pierwiastek kluczowy

Właściwy poziom żelaza ma przede wszystkim wpływ na jakość krwi i metabolizm, ale mikroelement ten ma również wpływ na oddychanie. Żelazo wchodzi w skład hemoglobiny i mioglobiny oraz erytrocytów i leukocytów, ważnych składników krwi. Związek ten bierze również udział w transporcie tlenu do tkanek i pomaga utrzymać prawidłowy metabolizm. Niedobory żelaza są najczęściej spowodowane jego złym wchłanianiem z pokarmów. Pochodzące ze zbóż fityniany oraz kwasy organiczne czy jony wapnia (np. białko jaja) ograniczają wchłanianie tego pierwiastka. Natomiast miedź oraz kwaśne środowisko (np. wit. C) pozwalają na jego lepsze przyswajanie.

Koty są szczególnie wrażliwe na niedobory żelaza, ze względu na swoją mięsożerność. Ich organizm nie jest przystosowany do gromadzenia zapasów tego pierwiastka, więc musi być on na bieżąco dostarczany wraz z pokarmem, w dobrze wchłanialnej postaci.

Niedobory żelaza prowadzą do poważnych konsekwencji i występują dużo częściej niż niedobory innych pierwiastków. Procesy chorobowe związane z niedoborem postępują niezwykle szybko i pozostawiają skutki na całe życie zwierzęcia. Objawy są bardzo poważne, chociaż łatwe do przegapienia, np. apatia, spadek aktywności, zmiany psychiczne i emocjonalne, zmiana struktury włosa, zaburzenia termoregulacji. Bardziej wyraziste są m.in. zmiany koloru dziąseł na bladoróżowe, w skrajnych przypadkach białe. Może pojawić się spadek liczby krwinek czerwonych i białych, upośledzenie procesu wchłaniania jelitowego i metabolizmu, anemia, często wiążąca się z upośledzeniem odporności.

Objawem niedoboru jest także tzw. łaknienie spaczone, czyli apetyt na substancje niejadalne. Bardzo często koty, którym brakuje żelaza jedzą lub żują substancje zrobione z plastiku: reklamówki, folie, twarde przedmioty. Najprawdopodobniej dlatego, że w procesie wytwarzania tych przedmiotów używana jest żelatyna pochodzenia zwierzęcego, co koty potrafią wyczuć.

Również nadmiar żelaza może prowadzić do poważnych powikłań. Żelazo w wolnej frakcji, czyli takie, które nie zostało związane w hemoglobinę lub inny związek z proteinami, może przyspieszać „rdzewienie” komórek, co pogarsza stany chorobowe i może prowadzić do nowotworów, cukrzycy, ogólnego osłabienia organizmu kota, chorób serca i naczyń krwionośnych, w skrajnych przypadkach do uszkodzenia mózgu. Niebezpieczne są tekże: wzrost poziomu cholesterolu czy wzrost ciśnienia. 

Żelazo koty metabolizują głównie z mięsa. Istnieją także źródła żelaza pochodzenia roślinnego, zawarte głównie w zielonych warzywach i owocach, produktach pełnoziarnistych, jednak koty nie potrafią wydobyć żelaza z tych produktów, zatem nie powinno się ich podawać w celu zwiększenia zawartości żelaza. Również suplementacja tego składnika powinna odbywać się pod kontrolą weterynarza.