Na czym polegają testy osobowościowe psów?

W jaki sposób przeprowadza się testy osobowościowe psów? Jaka jest ich skuteczność w ocenie psiej osobowości? Istnieje wiele narzędzi, które pozwalają nam lepiej rozpoznać typ psiego charakteru.

Skłonność do zabawy jest jednym z kryterium oceny osobowości psa. Skłonność do zabawy jest jednym z kryterium oceny osobowości psa. Źródło: fot. Tomasz Mońko, www.facebook.com/tomasz.monko

Najpopularniejszy na świecie test wykorzystywany w poznawaniu psiej osobowości jest to test osobowości psa opracowany w Szwecji. Test ten polega na stawianiu czworonoga w rozmaitych, nieznanych mu sytuacjach, z których każda stanowi osobny podtekst. Reakcje psa oceniają wyszkoleni specjaliści, według określonej punktacji. Każdy z sędziów ocenia poszczególne próby testu i wypełnia standaryzowany arkusz oceny. Oceny końcowe są zbierane i służą do uzyskania oceny ostatecznej. Do tego testu pozwala się przystępować psom co najmniej rocznym, ale preferuje się psy półtoraroczne.

Pierwszym elementem testu jest próba towarzyskości, która bada przyjacielskość psa oraz brak objawów agresji. Następna bada skłonności do zabawy, w której sprawdza się, czy pies będzie aportował przedmiot wyrzucony przez obcą osobę oraz chętnie bawił się w przeciąganie, a na komendę je przerywał. W kolejnej próbie bada się instynkt pogoni. Sprawdza się, czy pies podejmie pościg za kawałkiem szmaty przywiązanym do sznurka. Kolejna część testu sprawdza poziom aktywności psa i jego reakcje w chwili, kiedy właściciel zachowuje się pasywnie. Następna część testu ma za zadanie zbadać reakcje psa na nagłe, zaskakujące, a nawet niebezpieczne wydarzenia. Te próby badają stabilność temperamentu psa, jego opanowania w nowych sytuacjach oraz sprawdzają instynkt obronny. Jedna z prób tego testu jest niezwykle ciekawa. Psy idące wraz z właścicielem napotykają na swojej ścieżce duchy. Duchami są ludzie ubrani w białe prześcieradła, zakrywające ręce i nogi, mający na głowach kaptury, na których namalowane są wielkie oczy i wyszczerzone w grymasie zęby. Próba ta bada reakcję psa na stworzenia wyglądające bardzo dziwnie, ale pachnące jak człowiek. Ostatnia część testu bada reakcję psa na strzał.

Ocena psa

Testy osobowościowe psów zawsze mają jakiś cel. Albo chce się sprawdzić przydatność psa do wykonywania określonej pracy np. psa służbowego czy psa asystującego, albo po prostu chce się przekonać, czy dany czworonóg jest miłym i spokojnym towarzyszem. W teście osobowościowym psa nie ma odpowiedzi dobry ich złych. Zaliczenie bądź oblanie testu odpowiada na pytanie, czy dany pies nadaje się do takich czy innych zadań. Miły i uległy pies może być świetnym psem rodzinnym, ale nie sprawdzi się jako pies patrolowy.

Testy dla szczeniąt

Wielu szkoleniowców chciało jak najszybciej sprawdzić przydatność psa od wykonywania konkretnych zadań, ponieważ to umożliwiłoby uniknięcie szkolenia psów, które i tak nie poradzą sobie z późniejszą pracą. Podjęli zatem próby opracowania testów dla szczeniąt. Pierwsze próby oceny temperamentu szczeniąt i na ich podstawie przewidywania przyszłych zachowań podjęli się szwajcarzy w latach 1920-1930. Test ten nazwano testem otwartego pola, który stał się punktem wyjścia do testu osobowości psa opisanego wyżej. Twórcą jednego z pierwszych testów dla szczeniąt był również Clarence Pfaffenberger, trener psów przewodników niewidomych. W swoim teście badał on chęć szczeniaka do aportowania, którą uznawał jako bardzo istotną w szkoleniu psów przewodników.

Na testach Pfaffenbergera oparł swój test dla szczeniąt William Campbell, zoopsycholog. Campbell badał cztery cechy osobowości. Pierwszą była pobudliwość kontra wyhamowanie. Bardziej pobudliwy pies żywiej reagował na stymulacje, zaś wyhamowany zachowywał większą samokontrolę. Druga badała skłonność do aktywnej lub pasywnej obrony. A trzecia i czwarta określała dominację lub podporządkowanie się psa.

Twórcami kolejnego testu byli behawioryści Joachim i Wendy Volhardowie. Swój test oprali na testach Pfaffenbergera, Campella oraz Eliota Humpheya i Luciena Wernera twórców testów dla psów pracujących, w których jeden określał wrażliwości szczeniaka na dźwięki (pies staje się lękliwy pod wpływem głośnych dźwięków – wystrzałów czy wykrzyczanych komend), a drugi dotyczył reakcji na dotyk. Szczenięta wrażliwe na dotyk były trudniejsze w szkoleniu, ponieważ reagowały obroną na szarpanie smyczą i obrożą. Dzisiaj testy Volhardów są testami najczęściej wykorzystywanymi przez szkoleniowców, hodowców i nabywców przy wyborze szczeniąt w miocie.

Kiedy testy są skutecznie a kiedy nie?

Testy osobowościowe psów dorosłych są bardzo precyzyjne. Niestety przy przydatności testów osobowościowych szczeniąt pojawił się wielki znak zapytania. Naukowcy zajmujący się badaniem skuteczności testów dla szczeniąt doszli do wniosków, że nie ma większego związku pomiędzy wynikiem testu u szczeniąt a przewidywalną osobowością dorosłego psa. Nadzieją na powodzenie stosowania testów dla szczeniąt przywróciły badania Wilssona i Sundgrena, które dowiodły, że testy te w dostatecznym stopniu pozwalają przewidzieć, które kombinacje cech osobowości zdecydują w przyszłości o sukcesie lub porażce psa w wykonywaniu określonych zadań. Jest to możliwe dzięki temu, że niektóre cechy osobowości ustalają się dostatecznie wcześnie. Dzięki temu już u szczeniąt można przewidzieć niektóre cechy osobowości z dużym prawdopodobieństwem. Jedną z nich, chyba najistotniejszą, która przesądza o porażce czworonoga w pracy psa służbowego, jest lękliwość.

Warto zaznaczyć, że testy przeprowadzane na starszych zwierzętach są jednak bardziej miarodajne.

Reakcje psa na sytuacje nietypowe decydują, czy będzie on szkolony np. na psa policyjnego. Źródło: fot. Katarzyna Piotrowska

A może obserwacja? 

Obserwacja szczeniąt może być równie pomocna przy ocenie ich osobowości co test. Najlepiej spędzić kilka godzin w towarzystwie szczeniąt i trochę je poobserwować. Dużo o ich temperamencie powie zachowanie suki wobec szczeniaków. Te, które jest przez nią najczęściej karcone, ma prawdopodobnie silny i dominujący temperament. Warto też porozmawiać z hodowcą o szczeniętach. Przebywa z nimi na co dzień, więc może mam sporo powiedzieć na temat ich zachowania i temperamentu.

Czy warto przeprowadzać testy? 

Warto, szczególnie w przypadku dorosłych psów. Ale i testy dla szczeniąt mogą być bardzo przydatne w wyborze psa. Najlepiej jeśli test przeprowadza osoba doświadczona, która będzie w stanie prawidłowo zinterpretować wyniki i której szczenięta nie znają. Dobrze jest powtórzyć test po kilku dniach. Psiaki mają swoje gorsze dni. A powtórzony test da bardziej miarodajny wynik.

 

Źródła: Stanley Coren, Dlaczego twój pies zachowuje się w ten sposób? Przewodnik po osobowości psa, Łódź, 2009; Urszula Charytonik, Co z niego wyrośnie, „Mój pies”, 2006, nr 1(172), s. 28.