Dyscyplina i korekta w szkoleniu psa

Większości z nas dyscyplina raczej kojarzy się z karą, ale czy słusznie? Czym tak naprawdę jest dyscyplina? Cesar Millan w swojej książce Zaklinacz psów słusznie zauważa, że słowo „dyscyplina” nabrało pejoratywnego znaczenia. Według Słownika Władysława Kopalińskiego „dyscyplina” (z łac. disciplina znaczy dosłownie nauczanie, instrukcja) to „podporządkowanie się przepisom służbowym, rygorom, regulaminowi wewnętrznemu danej organizacji, grupy, [oznacza też] karność, ustalony porządek, posłuszeństwo w służbie”. Dyscyplina jest również narzędziem cielesnego umartwiania (dawniej praktykowane w zakonach), a także do wymierzeniem kary cielesnej w szkołach (do czego najczęściej służyła rózga). Zapewne dlatego myśląc o dyscyplinie myślimy o karze, aniżeli podporządkowaniu się ustalonym zasadom.

Karą może być również brak nagrody Źródło: Shutterstock

Dla Cesara dyscyplina pozwala na trzymanie się celu, realizację planów i marzeń. Zauważa, że dyscyplina oznacza przetrwanie, ponieważ podporządkowanie się pewnym zasadom i ograniczeniom przyczynia się do naszego prawidłowego funkcjonowania w świecie. Podobnie jest ze zwierzętami. Wilki by móc polować muszą być zdyscyplinowane, sportowcy by móc wygrywać zawody muszą utrzymać się w formie, dużo trenować, a żeby to osiągnąć również muszą być zdyscyplinowani. Właśnie z takim rozumieniem tego pojęcia Cesar odnosi się do psów. Jak pisze w swojej książce: – „Dyscyplina nie jest dla mnie karą. Są to zasady, granice i ograniczenia, które istnieją dla dobra psa i dla dobra naszej relacji.” Co znaczy, że przewodnik psa ustala reguły, mówi czworonogowi, co jest dobre, a co złe, co mu wolno, a czego nie.

Skoro dyscyplina to „wytyczanie zasad, granic i ograniczeń bez stosowania pomocy” (Zaklinacz psów Cesar Millan, Melissa Jo Peltier), to w jaki sposób powinna przebiegać? Odpowiedź na to pytanie daje nam prof. Stanley Coren, znawca psiej psychologii. Według niego istnieją trzy składniki dobrej korekty niewłaściwego zachowania psa. Podkreśla również znaczenie naszej reakcji na niepożądane zachowanie psa, ponieważ to od niej w dużej mierze zależy to, czy dane zachowanie (obojętne. czy chodzi o gryzienie po rękach, nóg od stołu, czy też szczekanie) utrwali się lub zaniknie.

Oto trzy składniki dobrej korekty, które Stanley Coren przedstawił w swojej książce Charakter psa:

1. Dobra korekta powinna sprawiać wrażenie, że pochodzi ze środowiska, a nie od właściciela. Pies nie powinien łączyć korekty z osobą, na której najbardziej polega.
2. Dobra korekta powinna się opierać na zaprzestaniu interakcji grupowych, innymi słowy powinna polegać na odseparowaniu psa lub niepoświęcaniu mu uwagi. Nasza uwaga jest tym, co najsilniej motywuje psa do określonych zachowań.
3. Dobra korekta musi kończyć się zapewnieniem psu odpowiedniego zachowania zastępczego. Nigdy nie należy poprzestawać na „powiedzeniu” psu co zrobił źle, zamiast tego trzeba pokazać mu, co może zrobić dobrze, dając mu jakieś polecenie typu: „Przynieś piłkę”, „Daj buzi”, „Na dwór”. Komenda musi być adekwatna do sytuacji, ważne jest jednak, by pozwalała na ponownie nawiązanie kontaktu z psem i nauczenie go odpowiedniego zachowania zastępczego.

Stanley Coren poleca przed przystąpieniem do korygowania psiego zachowania poznać wpierw przyczynę danego zachowania, później zastanowić się nad zachowaniem alternatywnym, czyli takim, którym można zastąpić te niepożądane. Jeśli pies skacze przy powitaniu, to przyczyną tego zachowania jest po prostu radość, a skakanie można zastąpić np. poproszeniem psa o wykonanie komendy „siad”. Pies, który siedzi nie będzie przecież skakał. 

ŹRÓDŁA: Cesar Millan, Melissa Jo Peltier, Zaklinacz psów, Warszawa, 2011; Stanley Coren, Sarah Hodgson , Charakter psa dla bystrzaków, Wydawnictwo Helion, 2009.