Ropomacicze (EPC - endometritis pyometra complex) jest jedną z najczęściej występujących chorób układu rozrodczego u starszych suk, ale dotyczyć może zwierząt w każdym wieku. Choroba może być potencjalnie niebezpieczna dla życia zwierzęcia, warto więc wiedzieć, skąd się bierze i jakie są jej objawy.
Jednym z objawów ropomacicza jest nadmierne pragnienie
Źródło: Shutterstock
Etiologia
U przyczyn ropomacicza leży zaburzenie hormonalne. Progesteron pobudza wzrost gruczołów błony śluzowej macicy i doprowadza także do ich nadmiernej aktywności wydzielniczej. Doprowadza to do rozrostu torbielowatego macicy i nagromadzenia w niej płynu. Dodatkowo progesteron tłumi pracę błony mięśniowej macicy, co sprzyja zatrzymywaniu tego płynu w jej świetle. Tak zmieniony narząd i nagromadzona w nim wydzielina staje się świetną pożywką dla bakterii. Najczęstszym kolonizatorem jest Escherichia coli pochodząca prawdopodobnie z pochwy. W ten sposób zawartość macicy zmienia swój charakter na ropny, co ma swoje konsekwencje dla zdrowia zwierzęcia. Konsekwencją ropomacicza jest toksemia, czyli obecność toksyn bakteryjnych we krwi, które uszkadzają narządy wewnętrzne oraz powodują złe samopoczucie u suki.
Występowanie
Progesteron jest hormonem naturalnie występującym u suk, który przygotowuje macicę na przyjęcie zarodka. Swoje najwyższe stężenie osiąga pomiędzy 15 a 30 dniem po owulacji, następnie spada stopniowo w ciągu kolejnych dwóch miesięcy. Najczęściej więc do rozwoju choroby dochodzi w tym okresie, do około 80 dni po zakończeniu cieczki.
Najczęściej chorobę rozpoznaje się u suk w wieku 7-9 lat, jednak EPC możliwe jest także u zwierząt młodych. Badania wskazują, iż choroba ta rozwinąć się może nawet u 1/4 niesterylizowanych suk w wieku do 10 lat! Bardziej narażone są suki, które nigdy nie rodziły szczeniąt, i to nawet 6-krotnie!
Kolejnym istotnym czynnikiem jest stosowanie egzogennych (zewnętrznych) hormonów. Progestageny stosowane są powszechnie jako środek antykoncepcyjny w postaci zastrzyków, zaś estrogeny wykorzystywane były po niechcianym kryciu. Obie grupy leków zwiększają ryzyko rozwoju ropomacicza.
Objawy kliniczne
Początkowo właściciel może nie stwierdzić żadnych objawów u suki. W zależności od obecności wypływu z dróg rodnych klasyfikuje się ropomacicza na otwarte i zamknięte. Przy ropomaciczu otwartym stwierdzić można śluzowy, ropny lub ropno-krwisty wypływ z pochwy; przy ropomaciczu zamkniętym wypływu nie stwierdza się. Suka interesuje się okolicą zadu, wylizuje się często i zostawia ślady w miejscach, gdzie siedzi.
Następuje spadek apetytu, apatia, ospałość. Często zgłaszanym objawem jest wzmożone pragnienie, a co za tym idzie, wzmożone oddawanie moczu. Pojawić się mogą biegunka i wymioty. Gorączka pojawia się tylko u co piątej chorującej suki. Czasem powiększa się obrys jamy brzusznej.
Rozpoznawanie
W badaniu klinicznym stwierdzić można wypływ z pochwy lub powiększenie macicy w omacywaniu jamy brzusznej. Ze względu na występowanie w podobnym czasie rozróżnić należy ropomacicze od ciąży, najlepiej poprzez wykonanie badania ultrasonograficznego, które stawia jasną diagnozę. Z badań dodatkowych wykonać należy badania krwi: morfologię oraz biochemię, zwłaszcza parametry nerkowe. Wskazane jest także badanie moczu.
Leczenie
Główną i najbardziej skuteczną metodą leczenia ropomacicza jest zabieg chirurgiczny. Wykonuje się zabieg sterylizacji, czyli usunięcia macicy oraz jajników. Możliwe jest także leczenie farmakologiczne, jednak ryzyko niepowodzenia i koszty leczenia są wysokie. Wskazane ono jest przede wszystkim u suk hodowlanych, po których spodziewamy się kolejnych miotów. Polega ono na długotrwałym (2-3 tygodnie) podawaniu antybiotyku oraz prostaglandyn lub leków blokujących działanie progesteronu. Warunkiem powodzenia leczenia jest otwarcie szyjki macicy. Po skutecznym leczeniu sukę należy pokryć podczas kolejnego cyklu krycia. Należy jednak wiedzieć, że częstotliwość nawrotów w okresie kolejnych dwóch lat sięga ponad 75%!
W leczeniu uwzględnić także należy pozostałe narządy, a przede wszystkim nerki. Ważną częścią leczenia ropomacicza jest odpowiednia płynoterapia.
Zapobieganie
Aby uniknąć tej poważnej choroby, należy rozważyć sterylizację wszystkich suk, które nie są przeznaczone do rozrodu. Dodatkowo wczesna sterylizacja (przed lub zaraz po pierwszej cieczce) zmniejszy znacznie ryzyko rozwoju nowotworu gruczołu sutkowego, więc korzyści z zabiegu jest więcej. Jeśli jednak z jakiegoś powodu właściciel nie decyduje się na operację, unikać należy antykoncepcji hormonalnej. Ważna jest także baczna obserwacja suki w okresie porujowym, gdyż wczesne rozpoznanie pozwala uniknąć ciężkich powikłań i znacznie podnosi szanse na powodzenie leczenia.
