Co decyduje o umaszczeniu psów?

Jak zaplanować kojarzenie aby umaszczenie szczeniąt odpowiadało wzorcowi rasy? Tym zagadnieniem zajmowało się wielu naukowców i hodowców. Aby spełnić założenia hodowlane należy znać podstawy dziedziczenia cech związanych z umaszczeniem.

Źródło: Shutterstock

Za wszystkie rodzaje umaszczenia psa odpowiadają dwa barwniki (melaniny) znajdujące się w komórkach zwanych melanocytami. Dwa rodzaje pigmentów odpowiedzialne za kolor szaty to eumelanina (odpowiedzialna za kolor czarny lub brązowy) oraz feomelanina (odpowiedzialna za powstawanie koloru rudego bądź jasno brązowego). Te dwa barwniki łączą się ze sobą w różnych proporcjach i miejscach (odpowiadają za to konkretne geny w danych allelach) dając wszystkie możliwe kolory umaszczenia psów.

Kolor biały powstaje z braku tych dwóch pigmentów w komórkach włosa. Decydując się kojarzyć psy należy również przeanalizować wygląd jak największej liczby przodków rodziców. Większość cech umaszczenia dziedziczy się w podstawowy sposób (według praw Mendla), dlatego połączenie dwóch heterozygotycznych rodziców może dać w kolejnym pokoleniu szczenię, które całkowicie różni się wyglądem od rodziców a nawet dziadków. Im więcej wiemy o poprzednim pokoleniu, tym mniej niespodzianek i większa szansa na przewidzenie umaszczenia szczeniąt. Wydawałoby się więc, że roztropne skojarzenie ze sobą rodziców o danym typie umaszczenia, znając wygląd przodków, możemy dokładnie przewidzieć jak będą wyglądały szczenięta. Nie jest to jednak takie proste. Na kolor umaszczenia ma wpływ wiele czynników, nie tylko na poziomie genów.

Komórki zawierające barwniki, czyli melanocyty powstają w rozwoju zarodkowym z komórek grzebienia nerwowego. Jeśli podczas produkcji komórek pigmentowych dojdzie do mutacji komórek grzebienia nerwowego to możemy mieć do czynienia z całkowicie zmienioną barwą młodych niż spodziewana. Może dojść nawet do całkowitego braku pigmentacji i powstanie koloru białego skóry i okrywy.

Na poziomie enzymatycznym za regulację umaszczenia odpowiada tyrozynaza. Decyduje ona o przekształceniu bezbarwnego prekursora pigmentu w jej barwną formę. Dlatego jeśli zajdą mutacje na poziomie genowym w syntezie tego enzymu powstają osobniki albinotyczne.

Stymulacja produkcji melanin odbywa się także na poziome hormonalnym. Dzieje się to za sprawą hormonu melanotropowego (MSH). Łączy się on ze swoim receptorem melanotropiny MC1R. Gen, kodujący to białko receptorowe ma wpływ na wygląd skóry i włosa psa. Reguluje na przykład odpowiedź na promienie słoneczne skóry i włosa. Jeśli na przykład nastąpiła mutacja w ekspresji genów kodujących białko MC1R może dojść do wydzielania tylko ciemnej melaniny, wtedy pies będzie cały czarny włącznie z nosem i wargami.

Należy pamiętać o tym, że nie tylko mutacja tego genu warunkuje kolor czarny szczeniąt. Dlatego psy wyglądające identycznie wcale nie muszą mieć w genotypie tych samych wariantów genów. Jeden kolor sierści może tworzyć wiele kombinacji pigmentów. Dlatego należy dokładnie prześledzić wygląd przodków rodziców. Od doświadczenia i ogromnej wiedzy hodowcy zależy jak będą wyglądały przyszłe pokolenia psów. Ciąży przez to na hodowcy duża odpowiedzialność, gdyż jeśli pies nie spełni standardów umaszczenia rasy nie może zostać dopuszczony do wystaw i rozrodu, aby nie przekazywać cech umaszczenia przyszłym pokoleniom.