Biorąc pod opiekę zwierzę, zwykle nie myślimy o naturalnych procesach starzenia. Nie jesteśmy jednak całkowicie bezradni. Poprzez prawidłową opiekę oraz stosowanie wypracowanych metod profilaktyki i rehabilitacji możemy sprawić, iż nasz podopieczny zachowa dobrą formę jak najdłużej. Wszytko po to, by radość obcowania ze zwierzętami towarzyszyła nam do końca ich dni.
Źródło: Shutterstock
Są osobniki, które cieszą się zdrowiem i dobrą kondycją do późnej starości. Częściej jednak zwierzęta z biegiem czasu zapadają na choroby wieku starczego, tracą sprawność i wymagają szczególnej opieki właściciela. Utrzymanie właściwej formy seniora wymaga więcej wysiłku niż w przypadku młodego zwierzęcia. Niezbędna jest prawidłowa dieta, profilaktyka weterynaryjna, wykonywanie badań kontrolnych ogólnego stanu zdrowia. Bardzo pomocna w utrzymaniu dobrej kondycji u takich zwierząt jest również odpowiednio prowadzona fizjoterapia.
Starzenie się dotyczy całego organizmu, tak więc na zaburzenia geriatryczne składa się wiele jednostek chorobowych (min. cukrzyca, otyłość, choroby serca, nowotwory, niedoczynność tarczycy, kamica moczowa, choroby zębów, niedokrwistość schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego i nerwowego). Istotną grupę zaburzeń geriatrycznych stanowią schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego i nerwowego.
Z wiekiem tkanka kostna i mięśniowa zanika. Mięśnie ulegają procesom włóknienia, zmniejsza się ich ukrwienia, a co za tym idzie, ograniczenie transportu tlenu. Gorsze wchłanianie wapnia w jelitach powoduje odwapnienie kości, które stają się kruche i podatne na złamania. W ścięgnach oraz więzadłach zmniejsza się ilość kolagenu i elastyny, powstają zwapnienia. Chrząstka stawowa staje się coraz cieńsza. Zmniejsza się ilość mazi stawowej, co w efekcie prowadzi do zmniejszania ruchomości stawów.
Jednym z najczęściej występujących schorzeniem mięśniowo - szkieletowym u starszych zwierząt jest choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza). Prowadzi ona do zniszczenia chrząstki stawowej, zapalenia błony maziowej i powstawania osteofitów (wyrośli kostnych okołostawowych) oraz podchrzęstnych stwardnień kostnych.
Artroza wpływa w znaczący sposób na pogorszenie jakości życia zwierzęcia. Występowanie bólu i sztywności stawów powoduje zmniejszenie aktywności, a co za tym idzie, osłabienie masy mięśniowej. Postępowanie w przypadku choroby zwyrodnieniowej polega na ograniczeniu masy ciała zwierzęcia, podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz prowadzeniu odpowiedniej fizjoterapii. Właściciel zwierzęcia dotkniętego tą chorobą musi zdawać sobie sprawę, że terapia jest dużym zobowiązaniem, wymaga wysiłku i musi być prowadzona do końca życia pupila. Należy regularnie kontrolować stan zdrowia pacjenta. Kluczowe jest ustalenie odpowiedniego planu fizjoterapii.
U psów seniorów zaleca się profilaktyczne podawanie preparatów wspomagających funkcjonowanie stawów, dostarczają one odpowiednich składników do regeneracji chrząstki stawowej oraz wykazują naturalne działanie przeciwzapalne (te zawierające np. kwasy tłuszczowe omega-3). Takie preparaty zawierają składniki działające w obrębie stawów i umożliwiają dłuższe zachowanie stawów w dobrej kondycji. U psów większych ras oraz psów aktywnych warto stosowanie takich preparatów rozpocząć już w młodszym wieku, zanim pojawią się problemy ze stawami. Warto wybrać produkty wieloskładnikowe jak np. ArthroScan Syrop czy ArthroScan Kęsy, dzięki czemu wiadomo, że dostarczymy psu wszystkich niezbędnych składników wspomagających jego stawy.
Podstawą terapii jest kontrolowany i mało obciążający wysiłek fizyczny, który sprawi lepsze odżywianie chrząstek stawowych, zwiększy zakres ruchów w stawach, zmniejszy dolegliwości bólowe, wzmocni mięśnie i będzie zapobiegać otyłości. Podstawą codziennej aktywności powinny być krótkie, ale częste spacery na smyczy. Na początek wystarczające będą 10 minutowe spacery z czasem można wydłużać je do 20 min. Należy pamiętać, że to pies wyznacza granice, w jakich jest w stanie ćwiczyć. Jeżeli w trakcie wydłużania czasu spaceru zaobserwujemy niechęć, bądź niepokój mogący świadczyć o wystąpieniu dolegliwości bólowych, należy przerwać spacer i skrócić czas kolejnych.
W chorobie zwyrodnieniowej dochodzi do nasilenia objawów, a następnie ich remisji. Ważne jest, by nie zmuszać zwierząt do ćwiczeń w czasie zaostrzenia objawów. Rozpoczynając rehabilitację, nie należy podawać psu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, bo ich działanie może ukrywać bolesność stawów związaną ze wzmożoną aktywnością.
W miarę wzrostu siły mięśni i kondycji zwierzęcia możemy do codziennego planu treningu dodać spacer po niedużych wzniesieniach, rampach, wchodzenie i schodzenie po schodach. Musimy jednak bacznie obserwować zwierzę i nie zmuszać go do zbyt dużego wysiłku, gdyż może to pogorszyć jego stan. Przed spacerem (szczególnie pierwszym w ciągu dnia) możemy rozgrzać stawy objęte chorobą za pomocą ciepłych okładów żelowych bądź termoforów.
Trzeba pamiętać, by temperatura okładu była odpowiednia, aby nie powodował dyskomfortu u psa. Nie należy rozgrzewać miejsc, w których występuje powiększony obrys stawu lub obrzęk. Po treningu możemy zrobić zimne okłady żelowe lub przyłożyć torebki z pokruszonym lodem (okład taki owijamy w ręcznik, nie kładziemy bezpośrednio na skórze). Ciepłe okłady przykładamy na czas 10-20 min, zimne maksymalnie na 10 min. Warto skorzystać z zabiegów proponowanych przez zoofizjoterapeutów. Rehabilitant przeprowadzi masaż leczniczy ze stretchingiem, wykona mobilizację bierną stawów. Może również przeprowadzić ćwiczenia wzmacniające, używając sprzętu rehabilitacyjnego. Bardzo przydatne są również zabiegi fizykalne takie jak lasero-, magneto, elektroterapia oraz ultradźwięki lecznicze. Dobre rezultaty w utrzymywaniu formy starszego zwierzęcia dotkniętego artrozą dają ćwiczenia na bieżni wodnej bądź w specjalnych basenach.
Psom cierpiącym na zwyrodnienie stawów musimy również zapewnić odpowiednie warunki środowiskowe. Nie mogą mieszkać w zimnych i wilgotnych pomieszczeniach, powinny mieć miękkie i wygodne posłanie. Podłoże w miejscu ich przebywania nie powinno być śliskie. W przypadku bardzo silnych stanów bólowych zwierzęta mogą nie być w stanie chodzić po schodach, więc trzeba zadbać o to, by nie musiały tego robić. Należy również ograniczyć nadmierną aktywność np. meczącą zabawę z innymi psami, bieganie wzdłuż płotu posesji itp.
Niekiedy stan zwierzęcia zmusza do podjęcia bardziej drastycznych środków i przeprowadzenia odpowiednich zabiegów operacyjnych. Zwierzęta poddawane takim zabiegom często wymagają troskliwej opieki i długotrwałej rehabilitacji.
Ważne jest, aby utrzymywać pupila w dobrej kondycji przez całe jego życie, zapewniając mu odpowiednią dietę, dużą ilość ruchu oraz odpowiednie warunki bytowe już od najmłodszych lat. Zwierzę, które utrzymuje dobrą formę, będzie sprawne dłużej i później wystąpią niego zaburzenia związane z wiekiem.
