Czym jest jonoforeza i fonoforeza? To sposób na ominięcie zastrzyków i pigułek, a podanie leku prosto przez skórę. W leczeniu jakich schorzeń się ją stosuje i jak to działa?
Źródło: Shutterstock
Leczenie farmakologiczne jest powszechnie stosowane zarówno w medycynie jak i weterynarii. Dzięki rozwojowi tej gałęzi nauki istnieją możliwości leczenia wielu schorzeń, ale również niedopuszczeniu do ich powstawania (szczepionki, profilaktyka). Choroby, które do niedawna powodowały śmierć dzisiaj mogą być leczone lub prawie nie występują dzięki szczepieniom ochronnym. Niestety oprócz wielu korzyści leki mają również działanie uboczne. Oczywiste jest, iż w przypadku groźnych chorób na pierwszym miejscu stawia się ratowanie życia nawet jeśli istnieje ryzyko wystąpienia skutków ubocznych farmakoterapii. Leki szczególnie obciążają układ pokarmowy i wydalniczy (głównie żołądek, wątrobę, nerki). Często po przebytej kuracji pacjent cierpi na dolegliwości ze strony tych układów. Oczywiście wpływ leku na cały organizm zależy w dużej mierze od sposobu jego podania.
W niektórych sytuacjach możemy wykorzystać fizykoterapię do podawania medykamentów przez skórę. Zabiegi pozwalające na takie podanie leku to fonoforeza oraz jonoforeza.
Fonoforeza inaczej ultrafonoforeza jest zabiegiem polegającym na wprowadzeniu leku (lub innej substancji) do organizmu za pomocą ultradźwięków. Lek przenika przez skórę na zasadzie biernej dyfuzji przez-komórkowej lub międzykomórkowej, najczęściej przez mieszki włosowe i gruczoły łojowe. Sposób dziania leku może być miejscowy lub ogólny. Ultradźwięki pozwalają na przezskórne wprowadzanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, przeciwzakrzepowych, przeciwuczuleniowych, przeciwobrzękowych oraz preparatów regenerujących. Za pomocą fonoforezy można leczyć takie schorzenia, jak zapalenia mięśni, ścięgien, stawów, kaletek, zwichnięcia, chorobę zwyrodnieniową stawów, bóle o różnym podłożu, obrzęki, krwiaki, zapalenia skóry, odleżyny, owrzodzenia, blizny, zaburzenia krążenia żylnego.
Fonoforeza umożliwia podawanie większej ilości leku do miejsca występowania stanu chorobowego. Leki podawane tą drogą mają mniejsze działanie uboczne w porównaniu do leków przyjmowanych doustnie. Dodatkowo same ultradźwięki mają działanie rozróżniające i przeciwbólowe. Przed zabiegiem fonoforezy miejsce nadźwiękawiania powinno zostać ogolone i oczyszczone.
Drugim zabiegiem umożliwiającym wprowadzanie pewnych substancji przez skórę jest jonoforeza. Do jego przeprowadzenia wykorzystuje się prąd stały. Za jego pomocą wprowadza się do organizmu jony leków. Można używać jedynie substancji rozpuszczalnych w wodzie. Aby wykonać jonoforezę trzeba znać ładunek leku, który ma być użyty. Jony wprowadzane są do tkanek na zasadzie przyciągania ładunków różnoimiennych i odpychania ładunków jednoimiennych .
Wskazania do stosowania jonoforezy to: stany pourazowe stawów i mięśni, utrudnione zrosty kostne, przykurcze, blizny, zespoły bólowe, zapalenia okołostawowe, stany zapalne tkanek miękkich, zaburzenia krążenia obwodowego.
Jonoforezy nie należy stosować jeżeli na drodze przepływu prądu występują metalowe implanty, w ostrych stanach zapalnych, przy uszkodzeniach i stanach zapalnych skóry, jeżeli zwierzę ma gorączkę, jest w ciąży, cierpi na chorobę nowotworową, ma zaburzone czucie lub porażenie spastyczne, zakrzepy, zapalenie żył, zagrożenie zatorami.
Przed zabiegiem jonoforezy należy, podobnie jak przy pierwszym z zabiegów, ogolić miejsce, na którym będzie on wykonywany, dodatkowo zaś przetrzeć je roztworem alkoholu .
Resumując: obie metody podawania leków minimalizują skutki uboczne, występujące w przypadku doustnych metod aplikacji. Warto je więc stosować, zawsze wtedy, gdy mamy taką możliwość oraz gdy zalecane farmaceutyki mogą być w ten sposób podawane.
